Boş Derse Giren Öğretmene EK Ders Ödenmelidir

İlgili mevzuatına göre, nöbetçi öğretmen ve aday öğretmenin boş geçen dersleri doldurma zorunluluğu bulunmamaktadır. nöbetçi öğretmeni ve aday öğretmeni boş geçen dersleri doldurmaya zorlamak yasal ve hukuki değildir. Boş geçen derslere aylık ve ek ders karşılığını dolduramayan okul yöneticilerinin girmesi, telefi programı hazırlanması yada uygun girebileceği azami, ders ve ek ders saatlerini dolduramayan bir branş öğretmenin isteğe bağlı olarak girmesi ve karşılığında ek ders ödenmesi gerekmektedir.
 
Şöyle ki;
Ders yılı içerisinde çeşitli sebeplerle boş geçen dersler için döneminde veya yaz tatilinde yetiştirme kurslarının açılıp açılmadığı, bu konudaki çalışmaların yönetmeliğine uygun gerçekleştirilip gerçekleştirilmediği noktasında okulların denetlenmesi gerekmektedir.
 
Peki Okullarda Boş Geçen Dersler Nasıl Doldurulur?
 
Boş geçen derslere pedagojik açıdan o dersin branş öğretmenin girmesi gerekmektedir. Bu da boş geçen derslere telefi programı hazırlamakla mümkün olacaktır. Boş geçen dersler sorunu en kısa sürede ve pedagojik açıdan çözmenin pratik yolu ise boş geçen derslere okuldaki tüm öğretmen ve idarecilerin ücret onayları ful alınarak ders ve ek ders saatlerini dolduramayan uygun branş ve durumdaki yönetici ve öğretmenin o derse girmesi ve dersi işlemesi karşılında ek ders ücreti ödenmesi ile çözümlenecektir.
 
OKUL YÖNETİCİLERİ VE BOŞ GEÇEN DERSLER
 
12.03.1964 tarih ve 11654 Sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan 439 Sayılı Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Yüksek ve Orta Dereceli Okullar Öğretmenleri İle İlkokul Öğretmenlerinin Haftalık Ders Saatleri İle Ek Ders Ücretleri Hakkında Kanun ile öğretmenlerin çalışma saatleri düzenlenmiş ve kanunun açıklaması olan 16.12.2006 tarih ve 26378 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Karar'ın "Aylık karşılığı ders görevi" başlıklı 5. maddesi ve "Ek ders görevi" başlıklı 6. maddesi ve diğer maddeler ile girilecek dersler belirlenmiştir
 
Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Kararın "Aylık karşılığı ders görevi" başlıklı 5. maddesinde "(1) Kapsama dahil örgün ve yaygın eğitim kurumlarında görevli;
a) Örgün ve yaygın eğitim kurumlarının müdür, müdür başyardımcısı ve müdür yardımcıları haftada 6 saat,
b) Okul öncesi ve sınıf öğretmenleri haftada 18 saat,
c) Genel bilgi ve meslek dersleri öğretmenleri haftada 15 saat,
ç) Atölye ve laboratuvar öğretmenleri haftada 20 saat,
ders okutmakla yükümlüdürler. Bu yükümlülük öncelikle alanlarında, alanlarında ders bulunmayanlara ise ihtiyaç halinde ve istekleri üzerine alanları dışında ders görevi verilmek suretiyle yerine getirilir." hükümleri bulunmaktadır.
 
Bu hükümlerde yönetici ve öğretmenlerin alanlarında alabilecekleri aylık karşılığı ders sayıları ve alanlarında aylık karşılığı ders görevi verilemeyen veya kısmen verilebilenlere, ihtiyaç halinde ve istekleri üzerine alanları dışında da aylık karşılığı ders verilebileceği belirtilmiştir.
 
Yine; Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Kararın "Ek ders görevi" başlıklı 6. maddesindeki; "(1) Kapsama dahil örgün ve yaygın eğitim kurumlarında görevli olup, aylık karşılığı ders görevini tamamlayan;
a) Müdür, müdür başyardımcısı ve müdür yardımcılarına haftada 6 saate,
b) Genel bilgi ve meslek dersleri öğretmenlerine 6 saati zorunlu olmak üzere haftada 15 saate,
c) Atölye ve laboratuvar öğretmenlerine 20 saati zorunlu olmak üzere haftada 24 saate,
kadar alanlarında, alanlarında ek ders görevi verilemeyen veya kısmen verilebilenlere, ihtiyaç halinde ve istekleri üzerine alanları dışında da ek ders görevi verilebilir." hükümleri bulunmaktadır.
Ayrıca; Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Kararın "Ders niteliğinde yönetim görevi" başlıklı 10. maddesindeki; "(1) İlgili mevzuat hükümleri ile tespit edilen inceleme, araştırma, planlama, programlama, yönetim, denetim, eğitim ve öğretim gibi görevlerinden;
a) (Mülga: 10/01/2012 tarihli ve 28169 sayılı R.G. Yayımlanan BKK ile)
b) (Mülga: 10/01/2012 tarihli ve 28169 sayılı R.G. Yayımlanan BKK ile)
c) Azınlık okullarında görevli olanlar dâhil her derece ve türdeki örgün ve yaygın eğitim kurumlarından;
1) Tam gün tam yıl eğitim yapılan okul ve kurum müdür ve müdür başyardımcılarının, bu eğitimin fiilen yapıldığı süre ile sınırlı olmak üzere, haftada 30 saati,
2) Yatılı ve pansiyonlu okulların müdür ve müdür başyardımcılarının haftada 30 saati,
3) Her türdeki anadolu liseleri, fen liseleri, sosyal bilimler liseleri, spor liseleri, kız ve erkek teknik öğretim, ticaret turizm okul ve kurumları, özel eğitim okul ve kurumları ile okul öncesi eğitim kurumları müdür ve müdür başyardımcılarının haftada 25 saati,
4) Diğer örgün ve yaygın eğitim kurumları ile azınlık okullarının müdür ve müdür başyardımcılarının haftada 20 saati,
5) Yatılı ve pansiyonlu okulların pansiyondan sorumlu müdür yardımcısının haftada 28 saati ve bu okulların diğer müdür yardımcılarının ise haftada 22 saati,
6) Her türdeki anadolu liseleri, fen liseleri, sosyal bilimler liseleri, spor liseleri, kız ve erkek teknik öğretim, ticaret turizm okul ve kurumları, özel eğitim okul ve kurumları ile okul öncesi eğitim kurumları müdür yardımcılarının haftada 20 saati,
7) Diğer örgün ve yaygın eğitim kurumları ile azınlık okulları müdür yardımcılarının haftada 18 saati,
ç) Müdür yetkili öğretmenlerin yarıyıl ve yaz tatillerinde haftada 12 saati, ders yılı içerisinde ise haftada 3 saati,
d) Her derece ve türdeki örgün ve yaygın eğitim kurumları rehber öğretmenlerinin ders yılı süresince haftada 18 saati,
e) Rehberlik ve araştırma merkezleri ile özel eğitim okul ve kurumlarında gezerek özel eğitim görevi ve grup gözetimi ve eğitimi görevi verilen engelliler sınıf öğretmenlerinin ders yılı süresince haftada 15 saati,
f) Olgunlaşma enstitülerinin öğrenci bulunmayan "Araştırma", "Tanıtım ve Pazarlama" ve "Tasarım" bölümlerinde görevli öğretmenlerin ders yılı süresince haftada 15 saati, ders niteliğinde yönetim görevi sayılır ve fiilen görev yapma karşılığında ek ders ücreti ödenir.
(2) Bu madde kapsamında ek ders ücretinden yararlandırılanlardan durumları birden fazla özelliğe uyanlara yapılacak aynı nitelikteki ödemede, sadece miktarı fazla olan dikkate alınır."hükümlerince görev yapmaktadırlar
 
Ayrıca; 23 Ağustos 2015 tarihli ve 29454 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2016 ve 2017 yılına ait düzenlemeleri içeren toplu sözleşme mutabakatının  İkinci Bölümünde yer alan Eğitim, Öğretim Ve Bilim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşmesinin "Örgün ve yaygın eğitim kurumlarının müdür ve müdür başyardımcılarının aylık karşılığı ders görevi" başlıklı 11. maddesindeki; " (1) 5.3.1964 tarihli ve 439 sayılı Kanunun 6 nci maddesinin ikinci fıkrası ile 2006/11350 sayılı Kararın 5 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde yer alan "6 saat" ibaresi; Milli Eğitim Bakanlığına bağlı örgün ve yaygın eğitim kurumlarında müdür ve müdür başyardımcısı olarak görev yapanlar için "2 saatten az olmamak üzere 6 saate kadar" şeklinde uygulanır."hükümler nedeniyle müdür ve müdür başyardımcısı olarak görev yapanlar 2 saat aylık karşılığı derse girebilmektedirler.
 
Bu hükümlerde yönetici ve öğretmenlerin alanlarında alabilecekleri ek ders sayıları ve alanlarında ek ders görevi verilemeyen veya kısmen verilebilenlere, ihtiyaç halinde ve istekleri üzerine alanları dışında da ek ders verilebileceği belirtilmiştir.
 
Bu hükümler ışığında; kapsama dâhil örgün ve yaygın eğitim kurumlarında görevli müdür, müdür başyardımcısı ve müdür yardımcıları görev yaptıkları eğitim kurumlarının özelliği itibarıyla uygulanması kaçınılmaz olan bazı istisnalar dışında aylıkları karşılığında müdür ve müdür başyardımcıları 2 saatten az olmamak üzere 6 saate kadar, müdür yardımcıları haftada 6 saat ders okutmakla yükümlüdürler. Bu yükümlülük öncelikle alanlarında, alanlarında ders bulunmayanlar ise ihtiyaç hâlinde ve istekleri üzerine alanları dışında ders görevi verilmek suretiyle yerine getirilecektir.
 
Millî Eğitim Bakanlığının 27.02.2007 tarihli ve 11707 sayılı 2007/19 nolu genelgesinin 2. maddesindeki açıklamalara göre; Ders bütünlüğü de dikkate alınarak örgün ve yaygın eğitim kurumları müdür, müdür başyardımcısı ve müdür yardımcılarına haftada 6 saat aylık karşılığı ders görevi verilecek, aylık karşılığı ders görevini dolduran yöneticilere 6 saate kadar da ek ders ücreti karşılığı ders görevi verilebilecektir. Görev yaptıkları kurumların özelliği nedeniyle derse girmeleri mümkün olmayan yöneticiler bu kapsam dışında değerlendirilecektir. Ayrıca, kadrolarının bulunduğu eğitim kurumunda yeterli ders sayısı olmaması gibi nedenlerle aylık karşılığı ders görevini dolduramayan yöneticiler, aylık karşılığı ders görevlerini doldurmaları amacıyla bir başka eğitim kurumunda görevlendirilmeyecektir.
 
Açıklamalarda; Eğitim-öğretimin bütünlük içerisinde sağlıklı bir şekilde yerine getirilmesi için yöneticilere aylık karşılığı ders görevi verilmesinde ders bütünlüğünün mutlaka korunması gerektiği"ders bütünlüğü de dikkate alınarak" ifadesiyle vurgulanmıştır.
 
Millî Eğitim Bakanlığı Personel Genel Müdürlüğünün 09.10.2009 tarih ve 82019 sayılı"Yöneticilerin aylık karşılığı ders görevleri" konulu yazılarındaki; "İlköğretim okullarında görevli olup alanı "sınıf öğretmenliği" olan yöneticiler, aylık karşılığı ders görevlerini bu okullarda herhangi bir nedenle boş geçen dersleri okutmak suretiyle yerine getireceklerdir. Bu şekilde girebilecekleri ders bulunmaması durumunda ise aylık karşılığı ders görevlerini yerine getirmek üzere sınıf öğretmeni bulunan 1-5'inci sınıflarda derse girmelerine gerek bulunmamaktadır.
Diğer taraftan bu yöneticilerden aylık karşılığı ve ek ders ücreti karşılığı ders görevlerini alanları dışındaki dersleri okutmak suretiyle yerine getirmek isteyenlerin, bu alanlarda ders görevi alabilmeleri mümkün olabilecektir." açıklamalarına,
 
Milli Eğitim Bakanlığı Personel Genel Müdürlüğünün 14.04.2009 tarih ve 36276 sayılı Kayseri Valiliğinehitaben yazılmış görüş yazılarındaki; "Bu çerçevede söz konusu yöneticilerin aylık karşılığı ders görevlerini, bu okulların 6- 8'inci sınıflarında ve/veya 1-5'inci sınıfların herhangi bir nedenle boş geçen derslerini dokutmak suretiyle yerine getirmeleri bu anlamda girebilecekleri ders bulunmaması durumunda ise aylık karşılığı ders görevini yerine getirmek üzere öğretmeni olan 1-5'inci sınıflarda derse girmelerine gerek bulunmadığı değerlendirilmektedir." açıklamalarına,
 
İstinaden İlköğretim okullarında görevli olup alanı "sınıf öğretmenliği" olan yöneticiler, alanları dışında olsa bile boş geçen derslerden müdür ve müdür başyardımcıları 2 saatten az olmamak üzere 6 saate kadar, müdür yardımcıları haftada 6 maaş karşılığı, 6 saatini de ek ders ücreti karşılığı yerine getirebilirler.
 
Bu duruma göre okullarda boş geçen derslere; müdür, müdür başyardımcısı ve müdür yardımcıları gireceklerdir.
 
Bu görüş yazıları ışığında;
1- İlköğretim okullarında görevli olup alanı "sınıf öğretmenliği" olan yöneticiler, aylık karşılığı ders görevlerini bu okullarda herhangi bir nedenle boş geçen dersleri okutmak suretiyle yerine getireceklerdir.
2- İlköğretim okullarında görevli olup alanı "sınıf öğretmenliği" olan yöneticiler Aylık karşılığı ders görevlerini doldurmak için bu okullarda herhangi bir nedenle boş geçen ders bulunmamasıdurumunda aylık karşılığı ders görevlerini yerine getirmek üzere sınıf öğretmeni bulunan 1-5'inci sınıflarda derse girmeyeceklerdir.
3- İlköğretim okullarında görevli olup alanı "sınıf öğretmenliği" olan yöneticiler aylık karşılığı ve ek ders ücreti karşılığı ders görevlerini alanları dışındaki dersleri okutmak suretiyle yerine getirmek isteyenlerin, bu alanlarda ders görevi alabilecektir. (kendi isteği halinde 6 saat aylık karşılığı ders alabilecektir)
4- Okul öncesi eğitim kurumları gibi ders bütünlüğünün söz konusu olduğu eğitim kurumlarında görev yapan yöneticilerle ilgili uygulamanın da aynı paralelde yürütülecektir.
5- İlköğretim okulları ve Millî Eğitim Bakanlığa bağlı diğer eğitim kurumlarında görev yapmakta olan yöneticilerden, görev yaptıkları eğitim kurumlarının özelliğine göre ders bütünlüğü bozulmaksızın alanlarında ders görevi almaları mümkün olanlara mutlaka aylık karşılığı ders görevi verilecektir.
6- İlköğretim okulları ve Millî Eğitim Bakanlığa bağlı diğer eğitim kurumlarında görev yapmakta olan yöneticilere aylıkları karşılığında verilecek ders görevlerinde Talim ve Terbiye Kurulu'nun o tarihte yürürlükte olan ilgili kararları belirleyici olacak ve dersler, ders bütünlüğü de dikkate alınarak, yöneticiler için öngörülen haftada 6 saat aylık karşılığı ders görevi saati dolana kadar emsali alan öğretmenleri ile aynı sayıda verilecektir.
 
BRANŞ DERSİNE GİRİLEN SINIF ÖĞRETMENİ VE BOŞ GEÇEN DERSLER
 
Bilindiği üzere Milli Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliğinin"Öğretmen" başlıklı 43. maddesi; "3) İlkokullarda Yabancı Dil ile Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi derslerinin alan öğretmenlerince okutulması esastır. Ancak, ihtiyacın alan öğretmenlerince karşılanamaması durumunda bu dersler, yükseköğrenimlerini söz konusu alanlarda yapan sınıf öğretmenleri veya sınıf öğretmeni olup bu alanda hizmet içi eğitim sertifikası almış öğretmenler tarafından ders değişimi yolu ile okutulabilir. Bunun da mümkün olmadığı durumlarda bu dersler sınıf öğretmenince okutulmaya devam edilir.
(4) İlkokullarda Yabancı Dil ile Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersleri, alan öğretmenlerince okutulduğunda sınıf öğretmenleri bu ders saatlerinde yönetimce verilen eğitim ve öğretim görevlerini yapar." fıkralarınca derslere branş öğretmenlerinin girmesi ile sınıf öğretmenlerinin boş geçen bu ders saatlerinde yapması gereken görevlere ilişkin 2010/28 nolu Genelge yayınlamıştır.
 
Genelgede görevlendirilecek alanlar açıkça belirlenmiştir. Bu durumdaki öğretmenlere sadece ilgili genelgede bahsedilen idari çalışmalarda görevler verilmektedir. Bunun haricinde; bu öğretmenlerimiz dersi boş geçen öğretmenlerin dersine girdirilemez.
 
ADAY ÖĞRETMEN VE BOŞ GEÇEN DERSLER
 
Mili Eğitim Bakanlığı Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü 26.04.2016 tarih ve 4687266 sayılı görüş yazısı yayınlamıştır.
 
Bu görüş yazısının 5. maddesinde;  "5. Aday öğretmenler hiçbir şekilde raporlu öğretmenlerin yerine veya başka herhangi bir nedenle öğretmeni olmayan bir sınıfta tek başına derse girmeyecektir." açıklamaları bulunmaktadır.
 
Dolayısıyla aday öğretmenlerimiz dersi boş geçen öğretmenlerin dersine girdirilemez.
 
NÖBETÇİ ÖĞRETMEN VE BOŞ GEÇEN DERSLER
 
12.04.2000 tarih ve 479 Milli Eğitim Bakanlığı Nöbet Hizmetleri Özel Talimatının "Nöbetçi Öğretmenin Görevleri" başlıklı bölümü 10. maddesinde; "10- Dersi olmadığı durumlarda öğretmeni bulunmayan sınıflarla yakından ilgilenmek." hükümleri bulunmaktadır.
 
Bu hükümlere göre;  öğretmeni bulunmayan sınıflarla yakından ilgilenmek görevi nöbetçi öğretmene aittir. Bu durum nöbetçi öğretmenin boş derse gireceği anlamına gelmemektedir.
 
İLKÖĞRETİM KURUMLARINDA ÖĞRETMENLERİN NÖBET GÖREVİ
 
26.07.2014 tarihli ve 29072 sayılı Resmi Gazete'de Yayımlanan Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliğinin "Öğretmenlerin nöbet görevi"  başlıklı 44. maddesinde yer almaktadır.
İşte ilgili madde;
"Öğretmenlerin nöbet görevi
MADDE 44- (1) Bağımsız anaokulu ve uygulama sınıfı öğretmenleri kendi devrelerinde ve etkinlik saatleri dışındaki zamanlarda nöbet tutarlar.
(2) Ana sınıfı ve özel eğitim sınıfı öğretmenlerine, boş geçen dersleri doldurma ve nöbet görevi verilmez.
(3) Öğretmen sayısı iki ve daha az olan uygulama sınıflarında bölüm şefi de nöbet tutar.
(4) İlköğretim kurumlarında; okulun bina ve tesisleri ile öğrenci mevcudu, yatılı, gündüzlü, normal veya ikili eğitim yapma gibi durumları göz önünde bulundurularak okul müdürlüğünce düzenlenen nöbet çizelgesine göre öğretmenler, normal eğitim yapan okullarda gün süresince, ikili öğretim yapan okullarda ise kendi devresinde nöbet tutarlar.
(5) Öğretmen, birden fazla okulda ders okutuyorsa aylığını aldığı okulda, aylık aldığı okulda dersi yoksa en çok ders okuttuğu okulda nöbet tutar.
(6) Okuldaki öğretmen sayısının yeterli olması durumunda, bayanlarda 20, erkeklerde 25 hizmet yılını dolduran öğretmenlere nöbet görevi verilmez. Ancak, ihtiyaç duyulması hâlinde bu öğretmenlere de nöbet görevi verilebilir.
(7) Hamile öğretmenlere, doğuma üç ay kala ve doğumdan itibaren bir yıl süre ile nöbet görevi verilmez.
(8) Nöbet görevi, ilk ders başlamadan 30 dakika önce başlar, son ders bitiminden 30 dakika sonra sona erer. Ancak bu süre okulun özelliğine göre öğretmenler kurulu kararıyla kısaltılabilir.
(9) Nöbet görevine özürsüz olarak gelmeyen öğretmen hakkında, derse özürsüz olarak gelmeyen öğretmen gibi işlem yapılır.
(10) Nöbetlerde uyulması gereken esaslar öğretmenler kurulunda görüşülerek okul yönetimince nöbetçi öğretmen görev talimatnamesi hazırlanır. Öğretmenlere yazılı olarak duyurulur."
 
Bu mevzuat hükümlerine göre; nöbetçi öğretmenlerin boş geçen dersleri doldurma görevi bulunmamaktadır.
 
ORTAÖĞRETİM KURUMLARINDA ÖĞRETMENLERİN NÖBET GÖREVİ
 
07.09.2013 tarihli ve28758 sayılı Resmi Gazete'de Yayımlanan Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinin "Öğretmenlerin görevleri ve sorumlulukları" başlıklı 86. maddesindeki; "(4) Okulun her türlü eğitim ve öğretim çalışmalarında görev alan öğretmenlerin görev ve sorumlulukları şunlardır: ö) Okul yönetimince belirlenip kendisine verilen nöbet görevini yerine getirir." hükümlerine göre "Öğretmenlere nöbet görevi verilmesinin esasları" başlıklı 91. maddesinde yer almaktadır.
İşte ilgili madde;
"Öğretmenlere nöbet görevi verilmesinin esasları
MADDE 91- (1) Öğretmenler, nöbet görevini nöbet çizelgesine göre yerine getirirler.
(2) Nöbetlerde aşağıdaki esaslara uyulur:
a) Öğretmenlere, dersinin en az bulunduğu gün veya günlerde nöbet görevi verilir.
b) Birden fazla okulda ders görevi bulunan öğretmenlere kadrosunun bulunduğu okulda, kadrosunun bulunduğu okulda dersi yoksa en çok ders okuttuğu okulda nöbet görevi verilir.
c) Nöbet görevi, ilk dersten 15 dakika önce başlar, son ders bitiminden 15 dakika sonra biter. İkili öğretimin yapıldığı okullarda öğretmenler, tek devrede nöbet tutarlar.
ç) Bayan öğretmenlere, doğumuna üç ay kala ve doğumdan sonra bir yıl nöbet görevi verilmez.
d)  İstekleri hâlinde hizmet yılı 20 yıldan fazla olan bayan öğretmenlerle 25 yıldan fazla olan erkek öğretmenler, nöbet görevinden muaf tutulabilirler. Ancak bu kapsamdaki öğretmen sayısının fazla olması nedeniyle nöbet görevinin aksaması durumunda bu öğretmenlere de nöbet görevi verilir.
e) Nöbetlerde uyulması gereken esaslar öğretmenler kurulunda görüşülür ve okul yönetimince öğretmenlere yazılı olarak duyurulur.
f) Nöbet görevine özürsüz olarak gelmeyen öğretmen hakkında derse özürsüz olarak gelmeyen öğretmen gibi işlem yapılır."
 
Bu mevzuat hükümlerine göre; nöbetçi öğretmenlerin boş geçen dersleri doldurma görevi bulunmamaktadır.
 
BOŞ GEÇEN DERSLERİN ZATEN TELAFİ EDİLMESİ ZORUNLULUĞU BULUNMAKTADIR.
 
Şöyle ki;
26.07.2014 Tarihli ve 29072 Sayılı Resmi Gazete'de Yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim Ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliğinin "Telafi eğitimi ve yetiştirme programı" başlıklı 33. maddesindeki; "(1) İlköğretim kurumlarında; eğitim ve öğretimi aksatacak nitelikte olağanüstü durum, sel, deprem, hastalık, elverişsiz hava şartları gibi nedenlerle il veya ilçe hıfzıssıhha kurulunun kararı ile gerekli gördüğü ve mahalli mülkî idare amirinin onayladığı durumlarda okullarda eğitim ve öğretime ara verilir. Bu gibi durumlarda öğrencilerin derslerinde eksik kalan konularda telafisi için okul yönetimleri ve il/ilçe millî eğitim müdürlüklerince gerekli önlemler alınır.
(2) Ortaokul ve imam-hatip ortaokullarında ders yılı içinde doğal afet, öğretmensizlik ve benzeri nedenlerle boş geçen dersler için yetiştirme programları uygulanır.
a) Yetiştirme programlarında görevlendirilecek öğretmenler, il/ilçe millî eğitim müdürlüklerince belirlenir.
b) Bir dersin yetiştirme programı süresi, o dersin boş geçen ders saati toplamının yarısından az olamaz." hükümlerine göre,
 
07.09.2013 Tarihli ve28758 Sayılı Resmi Gazete'de Yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinin "Telafi programı" başlıklı 61. maddesindeki; "(1) Ortaöğretim kurumlarında;
a) Ders yılı içinde öğretmensizlik, doğal afet, salgın hastalık, olağanüstü hâl ve benzeri sebeplerle bir ya da iki dönem puanı oluşmayan dersler için, ders yılının ikinci döneminden, yeni öğretim yılının başlamasına kadar olan sürede,
b) Öğrencinin iki dönem puanı alabilecek durumda olmasına rağmen öğretmenin raporlu veya izinli olması, göreve geç başlaması, dönem bitmeden ayrılması gibi nedenlerle yapılamayan dersler için ders saatleri dışında,
c) Alan/dal değiştirmek isteyen mesleki ve teknik ortaöğretim kurumları öğrencileriyle diğer ortaöğretim kurumlarından mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarına geçiş yapmak isteyen öğrencilere yaz tatilinde,
ç) 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununun 35 inci maddesinin birinci fıkrası kapsamında meslek lisesi mezunu olmak isteyen genel lise programı mezunlarıyla ortaokul veya imam-hatip ortaokulunu bitiren kalfa ve ustalara, millî eğitim müdürlüklerince belirlenen takvime göre,
d) İşletmelerde mesleki eğitim gören mesleki ve teknik ortaöğretim kurumları öğrencilerinden, işletme şartlarının yetersiz olması nedeniyle programlarda öngörülen bazı uygulamaların yapılamaması durumunda eksik konuların telafisi için okulda veya başka bir işletmede
telafi programı uygulanır.
(2) Telafi programları, yapılamayan ders saatleri toplamı kadar yapılabileceği gibi yoğunlaştırılarak da yapılabilir. Ancak yoğunlaştırılmış telafi programlarının süresi toplam ders saati sayısının üçte ikisinden az olamaz.
(3) Birinci fıkranın (ç) bendinde sayılanlar için yoğunlaştırılmış telafi programı uygulanmaz. 
(4) Telafi programında görev alacak öğretmenler, okul müdürünün teklifi doğrultusunda millî eğitim müdürlüklerince görevlendirilir. Gerektiğinde diğer ortaöğretim kurumlarından da öğretmen görevlendirilebilir.
(5) Telafi programında işlenecek konular, okul müdürüyle programı uygulayacak öğretmen veya öğretmenlerce belirlenir. Ancak programda öngörülen konuların tamamlatılması esastır. Dersin haftalık ders saati sayısı dikkate alınarak öğrencilere yeterli sayıda yazılı ve performans çalışması puanı verilir. Dönem ve yılsonu puanı, bu puanlara göre belirlenir. Birinci fıkranın (b) bendi kapsamında açılan telafi programında puanla değerlendirme yapılmaz
(6) Kontenjan bulunması durumunda, mesleki ve teknik ortaöğretim programlarından mezun olup farklı bir meslek alanından/dalından mezun olmak isteyenler de bu maddenin birinci fıkrasının (ç) bendi kapsamında telafi eğitimine alınabilir.
(7) Yürürlükten Kaldırıldı. (Değ: 13/09/2014-29118 RG)
(8) Telafi programının uygulanmasına yönelik iş ve işlemler, programın açılacağı okul müdürlüğüyle bağlı bulunduğu millî eğitim müdürlüğü işbirliğinde yürütülür." hükümlerine göre, eğitim ve öğretimi aksatacak nitelikte olağanüstü durum, sel, deprem, hastalık, elverişsiz hava şartları gibi nedenlerle okulların tatil edildiği günler ve öğretmensizlik ve benzeri nedenlerle boş geçen dersler için telafi eğitimi ve yetiştirme programı düzenlemek durumundadırlar.
 
1/12/2006 tarihli ve 2006/11350 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan, 16/12/2006 tarihli ve 26378 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Karar'ın "Yetiştirme, okuma -yazma ve uyum kursları" başlıklı 8. maddesi 1. fıkrasında; "(1) Bu Kararla belirlenen azami ek ders görevi ve ek ders görevinden sayılan ders saatleri dışında olmak üzere;
a) Ders yılı içinde;
1) İlgili mevzuatına göre, dönem içinde herhangi bir nedenle derslerin yapılamadığı günler için dönem içinde veya dönem sonunda düzenlenen eğitim faaliyetleri ve yetiştirme programları ile ikinci yarıyıl sonunda bazı derslerden yetersizliği görülen öğrenciler için düzenlenen yetiştirme kurslarında veya programlarında,
Görevlendirilen yönetici ve öğretmenlere haftada 10 saate kadar, ek ders görevi verilebilir."hükümleri bulunmaktadır.
 
Bu hükümlere göre; ilgili mevzuatına göre, dönem içinde herhangi bir nedenle derslerin yapılamadığı günler için düzenlenen eğitim faaliyetlerinde görevlendirilen öğretmenlere haftada 10 saate kadar ek ders görevi verilebilmektedir.
 
Bu nedenle cumartesi ve pazar günleri ile saat 18.00'den sonra yapılan derslerin yapılamadığı günler için düzenlenen Telafi Eğitimlerinde görevlendirilen öğretmenlere (Bu öğretmenler yapılamayan dersin öğretmeni olabileceği gibi başka öğretmenlerde olabilir.) 150 gösterge rakamının Kanuna göre belirlenen aylık katsayısı ile çarpımından oluşan miktar üzerinden haftada 10 saate kadar ek ders ücreti ödenir.
 
Telafi eğitimin yapılabilmesi için Ek dersle ilgili kararın 8. maddesi 1. fıkrası onayınca ders programı ve öğretmen görevlendirilmesi onayı alınmalı ve ek dersler ödenmelidir.
 
Telafi eğitiminde görevlendirilen yönetici ve öğretmenlerin bu eğitim faaliyetindeki görevlerine bağlı olarak yararlandırılacakların ek ders ücretlerin, destekleme ve yetiştirme kurslarında olduğu gibi %100 fazlasıyla ödenip ödenemeyeceği hususunda Mili Eğitim Bakanlığı İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğü 07.03.2016 tarih ve 2678219 sayılı görüş yazısı yayınlamıştır.
 
Bu yazıya göre telefi eğitimleri ek ders ücretleri yüzde yüz artırımlı ödenmez şeklinde görüş bildiren MEB bu yazısıyla bir anlamda telefi eğitimlerine normal ek ders ücreti ödenmesi gerektiğini de bildirmiştir.
 
ANAYASAMIZDA ANGARYA YASAKTIR
 
Yukarıdaki mevzuat hükümlerine göre; nöbetçi öğretmeni ve aday öğretmeni boş geçen dersleri doldurmaya zorlamak yasal ve hukuki değildir. Ayrıca bu durum Anayasa'mızın 18. maddesinde yer alan "Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Angarya yasaktır." hükümlerine de aykırılık teşkil edecektir.
 
ULUSLARARASI SÖZLEŞMELERDE ANGARYA YASAKTIR
 
İLO diğer adıyla Uluslararası Çalışma Örgütü Türkiye'nin imza koyduğu İLO sözleşmeleri veya diğer uluslararası sözleşmeler 1982 Anayasası'nın "Milletlerarası Antlaşmaları Uygun Bulma"başlıklı 90. maddesinde yer almaktadır.
 
Bilindiği üzere Anayasa'da önemli değişiklikler yapılarak kamu görevlilerine sendika hakkı açıkça tanınmış, daha sonra yapılan bir değişiklik ile de Anayasa'nın 90. maddesinin son fıkrasına, 22.05.2004 tarih ve 5170 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 5170 sayılı yasanın 7. maddesi ile eklenen son cümle uyarınca; "Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır."hükümleri ile Uluslararası Sözleşmeler iç hukukumuzun bir parçası haline getirilmiştir.
 
Anayasa'nın 90. maddesi uyarınca iç hukukumuzun bir parçası haline gelen ve bir uyuşmazlık olması halinde yasalardan önce uygulanacak olan temel hak ve özgürlüklere ilişkin uluslararası sözleşmelerin örgütlenme özgürlüğü ve sendikal haklara ilişkin hükümler içerdiği bilinmektedir.
 
Buna göre; 13.01.2004 tarih ve 25345sayılı Resmi Gazetede yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Ve Çalışma Ortamına İlişkin 155 Sayılı Sözleşmesinin 3. maddesi (b) bendindeki; "Bu sözleşmenin amacı bakımından; "b "İşçiler" terimi, kamu çalışanları dâhil olmak üzere istihdam edilen bütün kişileri kapsar." hükümlerince sözleşme metni memurları da kapsamaktadır.
 
 23.06.1998 tarih ve 23381 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Cebri veya Mecburi Çalıştırmaya İlişkin Sözleşmenin 11. maddesi (b) bendindeki; "Sadece 18'den yukarı ve 45'den aşağı yaşlarda bulunan sağlam yetişkin erkekler cebri veya mecburi çalıştırmaya tabi olabilirler. Bu sözleşmenin 10 uncu maddesinde öngörülen iş türleri hariç, aşağıdaki tedbirler ve şartlar dikkate alınmalıdır.
b-Öğretmenler öğrenciler ve genel olarak idari personelin muaf tutulması;" hükümleri ile memurların cebri ve mecburi çalışmadan muaf tutulacağı kayıt altına alınmıştır.
 
KANUN, TÜZÜK VE YÖNETMELİK HÜKÜMLERİNE AYKIRI EMİR, YERİNE GETİRİLMEZ
 
Diğer taraftan 23.07.1965  tarihli ve  12056 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun "Devlet memurlarının görev ve sorumlulukları" başlıklı 11. maddesinde"?Devlet memuru amirinden aldığı emri, Anayasa, kanun, tüzük ve yönetmelik hükümlerine aykırı görürse, yerine getirmez ve bu aykırılığı o emri verene bildirir. Amir emrinde ısrar eder ve bu emrini yazı ile yenilerse, memur bu emri yapmağa mecburdur. Ancak emrin yerine getirilmesinden doğacak sorumluluk emri verene aittir. Konusu suç teşkil eden emir, hiçbir suretle yerine getirilmez; yerine getiren kimse sorumluluktan kurtulamaz?" hükmü mevcut olup bu hüküm uyarınca nöbetçi öğretmeni ve aday öğretmeni boş geçen dersleri doldurmayazorlamak yukarıdaki mevzuat hükümlerine aykırı olup mevzuata aykırı olarak verilen bu görevin yerine getirilme imkânı da bulunmamaktadır.
 
Ahmet KANDEMİR
Tes Osmaniye