Beyin işleyişi ve eğitim anlayışımız
Evrensel düzenle beyin arasında bütünlük anlamında bir ilişki vardır.
Genel olarak doğru olarak bilinen beynin bölgesel fonksiyon sınıflandırılmasının bu gün doğru olmadığı, beynin bir bütün olarak algılayıp karar verdiği düşünülüyor. Elbette beyinde fonksiyonların merkezi olduğu doğrudur. Ancak beyin bu fonksiyonunu yerine getirebilmek için bir çok beyin içi bağlantıyı kullanarak tüm beynin çalışması gerekmektedir. Buna anlamlı bütünlük demek mümkün. Bu durum connectome ve nörozihin gibi kavramlarla açıklanabilir.
Resim; Beyin ve Evren görüntüsü
Connectome
Günümüzde beyin araştırmaları ciddi ilgi çekiyor. Önceleri etten yapılmış bir yapı olarak görülen beyin artık zihin üreten organ olarak algılanmaya başlandı ve yaşam yaratması yönüyle ilgileri üzerine çekmiştir. Bilgi beyinde elektrokimyasal ırmaklar şeklinde nörondan diğer nörona akar. Bu 100 milyar hücrenin olasılıklar içeren matematiksel ağıdır. Düşünün bir kere; 100 milyar hücrenin birbiriyle anlamlı bağlantılarının -her bir hücrenin 10.000 bağlantı yaptığı düşünülürse- matematiksel büyüklüğünü ve oluşan bilincin matematiksel devasalığını... İşte connectom, zihin yaratan bu bağlantısal bütünlüğün adıdır. Nörozihin ise et beyin ile connectome arsındaki ara yüzdür.
Bilinç
Bilinç connectome sonucu oluşan bir kavramdır. Bilgiyi işleyebilmek, anlamak, olasılıkları fark edip seçim yapabilmek ve yaşantı oluşturabilmektir bilinç. Eğer seçim yapabilme yeteneğimiz varsa -seçilen şeyin özelliği ne olursa olsun- bilinçliyiz. Ancak yaptığımız seçimler kadar farklı bilinçlere sahibiz.
Genom mu connectome mu?
Tek yumurta ikizleri farklı ortamlarda yetiştirildiğinde farklı zihin yapısı geliştirdiğini görüyoruz. Kolonlanma sonucu dünyaya gelen canlıların da farklı yaşantılarının farklı zihinsel yapı geliştirdikleri görülebilir. O halde baskın belirleyici olan genom değil connectomedur.
Hiç bir şey beynin doğal işleyiş yönteminden farklı çalışmaz. Nöronlar kendi aralarındaki bağlantısallıkla nörozihin oluşturuyorsa, insanlar da aralarındaki geliştirdikleri bağlantısallık sayesinde toplumsal kültür oluştururlar.
Beyin işleyişi ve eğitim
Son yıllarda gelişen beyin araştırmaları beyin işleyişinin bağlantısallık ve bütünlük içerdiğini göstermektedir. Bağlantısallık beyinde oluşturulan enformasyon ağı sistemidir. Üstün yeteneklilik, dahilik beynin daha önce hiç oluşmamış yeni bir enformasyon ağı biçimi oluşturmasıdır. Bunun için fiziksel yapı mevcuttur, et beyin.. Ancak et beynin nasıl bir zihin yaratacağını belirleyen ise cevre ve eğitimdir. Burada bağlantısal ve bütünlük içinde öğrenen ve yaratabilen zihinleri üretmek eğitimin temel yaklaşımı olmalıdır.
Hüseyin Özkan