Anayasa Mahkemesi, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu konusundaki son yasa değişikliği ile Adalet Bakanı'na verilen tüm ek yetkilerin iptal edilmesine karar verdi, kanunun Adalet Akademesi ile ilgili bölümlerinin iptal istemini ise reddetti.
TARTIŞMALARA NEDEN OLMUŞTU
HSYK yasasında en çok eleştirilen konu da Adalet Bakanı'nın yapılan yasa değişikliği ile HSYK üzerindeki etkinliğinin artırılmasıydı.
CHP HAREKETE GEÇMİŞTİ
CHP, 6524 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un bazı hükümlerinin iptali ve yürürlüğünün durdurulması istemiyle Anayasa Mahkemesinde dava açmıştı.
YAPILAN ATAMALAR NE OLACAK?
TBMM'den geçen ve Cumhurbaşkanı Gül'ün de onaylaması ile yürürlüğe giren yasa ile HSYK'nın 22 üye dışındaki tüm çalışanlarının görevleri sonlandırılmıştı. Adalet Bakanı'na da görevi sonlanan bürokratların atamasına ilişkin geniş yetkiler tanınmıştı. Aynı şekilde, yapılan yasa değişikliği sonucunda Adalet Akademisinde çalışanların da görevleri sonlanmış, kendisine verilen yeni yetkiler çerçevesinde Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, bu kurumda da atamalara imza atmıştı.
CHP'Lİ TANRIKULU: YENİ ATANANLAR İSTİFA ETMELİ
CHP Genel Başkan Yardımcısı Sezgin Tanrıkulu, Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararını mennuniyetle karşıladıklarını belirterek, "Yasa değişikliği gündeme geldiğinde, HSYK'yı Adalet Bakanlığı'nda bir genel müdürlük, mesela Çağlayan Adliyesi'ni de bölge müdürlüğü haline getirdiklerini söylemiştim. Bundan dönülmüş oldu." dedi.
Tanrıkulu, yasanın çıkmasından sonra, gerek HSYK, gerekse diğer kurumlarda bu yasa uyarınca yeni atanan tüm hakim ve savcıların da "etik olarak istifa etmeleri gerektiğini" söyledi.
Anayasa Mahkemesi kararlarının geriye yürümediğini hatırlatan Tanrıkulu, "Ancak atanmış olanlar, eğer ortalama bir ahlaka sahipseler, Anayasa Mahkemesi'nin kararı Resmi Gazete'de yayınlanır yayınlanmaz etik olarak istifa etmeliler. Çünkü yargının bağımsızlığı çok önemli. Buna en ufak bir şüphe düşmemeli." dedi.
HSYK DÜZENLEMESİYLE BAKANA VERİLEN YETKİLER
Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun yapısında değişiklik öngören "Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun", Resmi Gazete'nin mükerrer sayısında yayımlanarak 27 Şubat'ta yürürlüğe girmişti.
Kanunla birlikte getirilen değişiklikler ise şöyleydi:
Kanun uyarınca HSYK, adli ve idari yargı hakim ve savcılarını mesleğe kabul etme, atama ve nakletme, geçici yetki verme, yükselme ve birinci sınıfa ayırma, kadro dağıtma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme, görevden uzaklaştırma ile hakim ve savcılar hakkında denetim, araştırma, inceleme ve soruşturma yapılması konularına münhasır olmak üzere genelge düzenlemekle görevli olacak.
HSYK Başkanı olan Adalet Bakanı, ilgili dairenin teklifi üzerine hakim ve savcılar hakkında denetim, araştırma, inceleme ve soruşturma yapılması işlemleriyle inceleme ve soruşturmaya yer olmadığına ilişkin işlemlere "olur" vermekle görevli olacak. Başkan , Teftiş Kurulu Başkanı, başkan yardımcıları ve genel sekreter yardımcılarını atayacak. Kurul üyeleri hakkındaki suç soruşturmasıyla disiplin soruşturma ve kovuşturma işlemlerine ilişkin bu kanunla verilen görevleri yerine getirecek.
HSYK Genel Kurulu, üyeler hakkındaki suç soruşturmasıyla disiplin soruşturma ve kovuşturma işlemlerine ilişkin görevleri yerine getirecek. Adli ve idari yargı hakim ve savcılarını mesleğe kabul etme, atama ve nakletme, geçici yetki verme, yükselme ve birinci sınıfa ayırma, kadro dağıtma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme, görevden uzaklaştırma ile hakim ve savcılar hakkında denetim, araştırma, inceleme ve soruşturma yapılması konularına münhasır olmak üzere yönetmelik çıkaracak, genelge düzenleyecek.
ÜYELERİN GÖREVLERİNİ BAKAN BELİRLEYECEK
HSYK Başkanı, üyelerin hangi dairede asıl ve tamamlayıcı üye olarak görev yapacağını belirleyecek. Daire başkanları, her dairenin kendi üyeleri içinden üye tamsayısının salt çoğunluğuyla belirlenecek iki aday arasından Genel Kurul'ca seçilecek. Genel Kurul'un ilk toplantısında toplantı veya karar yeter sayısının sağlanamaması halinde 3 gün içinde yapılacak ikinci toplantıda, katılanların en çok oyunu alan kişi, daire başkanı seçilmiş sayılacak. Adalet Bakanlığı Müsteşarı daire başkanı seçilemeyecek.
HSYK Üçüncü Dairesi'nin, hakim ve savcıların görevlerinden dolayı veya görevleri sırasında suç işleyip işlemediklerini, hal ve eylemlerinin sıfat ve görevleri icaplarına uyup uymadığını Kurul müfettişleri veya müfettiş yetkilerini haiz kıdemli hakim veya savcı eliyle araştırma ve gerektiğinde haklarında inceleme ve soruşturma işlemleri için teklifte bulunma görevine, inceleme ve soruşturma yapılmasına yer olmadığına ilişkin işlemler de eklenecek.
HSYK Genel Sekreterliği Genel Sekreter, biri idari yargı hakim ve savcıları arasından seçilecek 5 genel sekreter yardımcısı ile yeteri kadar tetkik hakimi ve bürolardan oluşacak. Genel Sekreter adaylarının belirleneceği toplantıya HSYK Başkanı katılamayacak. Seçimde her kurul üyesi bir adaya oy verebilecek. Seçim için yapılacak ilk toplantıda toplantı ya da karar yeter sayısı sağlanamaması halinde 3 gün içinde ikinci toplantı yapılacak. Bu toplantıya katılanların en çok oyunu alan 3 aday, teklif edilmiş sayılacak.
GENEL SEKRETER YARDIMCILARINI BAKAN ATAYACAK
Genel sekreter yardımcıları, birinci sınıfa ayrılmış hakim ve savcılar arasından, muvafakatleri alınarak, HSYK Başkanı olan Adalet Bakanı tarafından atanacak.
HSYK tetkik hakimliğine, hakimlik ve savcılıkta fiilen en az 5 yıl görev yapmış ve üstün başarıyla Kurul hizmetlerinde yararlı olacağı anlaşılanlar arasından Birinci Daire tarafından teklif edilen adaylar arasından Genel Kurulca geçici veya sürekli çalıştırılmak üzere atama yapılacak.
Kurul personeli naklen veya açıktan atama yoluyla atanacak. Naklen atamalar HSYK Başkanı tarafından yapılacak. Açıktan ilk kez devlet memurluğuna atanacaklar, memurluğa giriş sınavında başarılı sayılanlar arasından, HSYK Başkanı tarafından oluşturulacak 3 kişilik komisyonun sözlü ve gerektiğinde uygulamalı sınavının sonucuna göre Başkan tarafından atanacak. Sınavla ilan edilecek kadro sayısının 5 katı aday çağrılacak.
TEFTİŞ KURULU BAKANA KARŞI SORUMLU OLACAK
Yasa, Teftiş Kurulu başkan yardımcısı sayısını ikiden üçe çıkarıyor. Üçüncü Daire Başkanı'nın gözetiminde görev yapan Teftiş Kurulu Başkanı, Adalet Bakanı olan HSYK Başkanı'nın gözetiminde görev yapacak. Teftiş Kurulu Başkanı, HSYK Başkanı'na karşı sorumlu olacak. Teftiş Kurulu, HSYK Başkanı tarafından verilen görevleri yerine getirecek.
Teftiş Kurulu Başkanı ve başkan yardımcıları birinci sınıf hakim ve savcılar arasından muvafakatleri alınarak HSYK Başkanı tarafından atanacak. Kurul başmüfettişleri, Teftiş Kurulu'nda fiilen 5 yılını doldurmuş, birinci sınıfa ayrılmış ve birinci sınıfa ayrılma niteliklerini yitirmemiş müfettişler arasından, kıdem sırasına göre Genel Kurul tarafından atanacak.
Kurul müfettişleri, Birinci Daire'nin teklif edeceği adaylar içinden Genel Kurul tarafından atanacak. Adalet müfettişliğinden Kurul müfettişliğine veya Adalet Bakanlığı iç denetçiliğine, Kurul müfettişliğinden adalet müfettişliğine veya bakanlık iç denetçiliğine, bakanlık iç denetçiliğinden adalet müfettişliğine veya Kurul müfettişliğine muvafakat alınarak atama yapılabilecek. Bu atamalarda, önceki denetim biriminde geçen süre, yeni birimde geçmiş sayılacak. Müfettişlik ya da iç denetçilikten ayrılanların, yeniden bu görevlere atanmaları durumunda da süre bakımından aynı kural geçerli olacak.
HSYK ÜYELİĞİNE SEÇİMDE 1 ADAY İÇİN OY VERİLECEK
Yargıtay, Danıştay ve Türkiye Adalet Akademisi genel kurullarıyla birinci sınıf adli ve idari yargı hakim ve savcıları arasından HSYK üyeliğine yapılacak seçimlerde, ancak 1 aday için oy kullanabilecek. Birden fazla aday için oy kullanılması halinde, verilen oy geçersiz sayılacak.
Yasa, HSYK Genel Kurulu'nun toplantı yeter sayısında da değişiklik yapıyor. Mevcut kanuna göre en az 15 üyeyle toplanan ve üye tamsayısının salt çoğunluğuyla karar alan HSYK Genel Kurulu, yasanın yürürlüğe girmesiyle üye tamsayısının salt çoğunluğuyla toplanacak ve karar alacak.
Genel Kurul'un toplantı günlerini HSYK Başkanı olan Adalet Bakanı tespit edecek. Başkan, gereken hallerde veya üye tamsayısının salt çoğunluğunun, görüşülecek konuyu da belirten yazılı talebi üzerine olağanüstü toplantı çağrısı yapabilecek.
Genel Kurul'un toplantı gündemi başkan tarafından, işin önemine, ivedi veya süreli oluşuna göre düzenlenecek. Gündemde, ancak düzenlenmesinden sonra ivedi ve süreli işlerin ortaya çıkması halinde ve toplantı gününden en az bir gün önce başkan veya üyelerden birinin yazılı talebi üzerine Genel Kurul üye tamsayısının salt çoğunluğunun kararıyla değişiklik yapılabilecek. İvedi ve süreli olmayan talepler ele alınmayacak. Gündemdeki işlerden birinin, sırasından önce ya da sonra görüşülmesi, ertelenmesi veya gündemden çıkarılması aynı usule tabi olacak.
PERSONELİN GÖREVİ SONA ERDİ
Yasanın yürürlüğe girmesi ile HSYK'da görev yapan Genel Sekreter, Genel Sekreter yardımcıları, Teftiş Kurulu Başkanı, Teftiş Kurulu başkan yardımcıları, Kurul müfettişleri, tetkik hakimleri ve idari personelin görevleri sona erdi.