Alışverişte takas dönemi

Ekonomik kriz Bulgaristan'ı paranın icadından önceki döneme götürdü. Omurtag kasabasında köylüler, pazara götürdükleri yumurtalarla alışveriş yapıyor. Terliğin 20, yeleğin 70 yumurtayla değiştirildiği köyde takas yapılmayan mal yok gibi. Durumdan herkesin memnun olduğu kasabada kaç yumurtaya ne geleceği gayet iyi biliniyor.




Bulgaristan, 1990'lı yılların başında ve 96-97 krizinde yaygın olarak görülen takas uygulamasına geri döndü. Ülkenin doğusundaki Omurtag kasabasına bağlı bir köyde alışveriş takas yöntemiyle yapılıyor. Köylülerden Ayşe Şerifova, her hafta sonu köydeki pazar yerine giderek evde beslediği tavuklardan elde ettiği yumurtalarla alışveriş yapıyor. "Bu alışverişte alan memnun, satan memnun." diyen Şerifova şu ana kadar yumurta ile 4 çift terlik, ayakkabı, eşofman ve yelek almış. Şerifova'nın anlattıklarına göre terlik 20, eşofman 30 ve yelek 70 yumurtaya alınabiliyor. Bunun dışında takas olarak fasulye ve tereyağı da kullanılıyor. Takas yapılmayan mal neredeyse yok gibi. Bazıları mutfak eşyalarını bile bu yolla ediniyor.

Kümes hayvanlarının 'para bastığı' köyde takas yaz aylarında yaygınlaşıyor. Çünkü, mısır ve buğdayla beslenen hayvanlar, yazın daha çok yumurtluyor. Yumurta da bol olunca takas için ideal ortam oluşuyor. Bahçesinde 14 tavuk, 11 hindi ve 14 ördek besleyen Ayşe Şerifova, günde ortalama 10 yumurta elde ediyor. Yelek alabilmek için bir hafta yumurta biriktirdiğini söyleyen Şerifova, "Yumurtaların çoğunu zaten yiyemiyoruz. Takas bizim de işimize geliyor." diyor. Pazarcılar, her ne kadar para ile satış gerçekleştirse de ciro yapamadıkları için bu en eski metodu tercih etmek mecburiyetinde kalıyor. Mallar biriktikçe başka yerlerde paraya çeviriyor ve yeni mal alıp dönüyor.

Kırsaldaki yeni alışveriş birimi yumurta olsa da kentte de takas revaçta. Geçen yıl birçok şirket, krizde ticareti durdurmak yerine farklı yollara başvurdu. İnşaat ve yapı sektöründe birçok binanın inşaatının tamamlanması gecikince yatırımcılar, para yerine konut almayı kabul etti. Medya kuruluşları hâlâ reklam karşılığında ofis malzemesi, bilgisayar, otomobil, ücretsiz internet almayı tercih ediyor. Bulgaristan'da faaliyet gösteren www.barterbg.net sitesinde de her şey değiş tokuş yapılabiliyor. Sitede takası teşvik eden bilgilere yer verilmesi dikkat çekiyor. Buna göre takas, fazla eşyadan kurtulma, başkasının ihtiyacını giderme ve gereken mala kolay yoldan sahip olma gibi avantajlar sağlıyor.

ZAMAN