6.SINIF SBS de HATALI SORU CEVABI

12 Haziran 2010 tarihinde düzenlenen 6. sınıf SBS ' de Sosyal Bilgiler Testi B kitapçığı 3. soru için MEB web sayfasında doğru cevabın C) şıkkı olarak belirtildiği, fakat doğru cevabın D) şıkkı olması gerektiğini MEB ders kitapları ve bilim söylemektedir. Soru ve cevaplar şu şekildedir: Soru no : 3. Friglerden günümüze; I- tunçtan yapılmış göbekli taşlar II- fibula denilen çengelli iğneler III- seramik çanak çömlekler kalmıştır. Bunlardan hangileri, Frigya'da maden işlemeciliğinin geliştiğine kanıt olarak gösterilebilir ? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I - II D) I – II - III Milli Eğitim Bakanlığının 6.sınıf ders kitabında frigyalılardaki maden işlemeciliği ile ilgili bu tarz ayrıntılı bilgi yoktur. Öğrencilerin çoğu MEB'in 6.Sınıf Fen ve Teknoloji ders kitabının 254. sayfasındaki (ekonomik değeri olan kayaçlara maden denir) ve 255.(talk bir madendir, seramik üretiminde kullanılır) sayfalarında madenlerle ilgili verilen bilgi üzerine soruyu cevaplandırırken Fen ve Teknoloji ile Sosyal Bilgiler ders kitaplarındaki bilgilerini ilişkilendirerek “D” şıkkını işaretleyerek doğru sonuca ulaşmıştır. Sosyal Bilgiler 6. sınıf ders kitabında frigyalılardaki maden işlemeciliği ile ilgili bu tarz ayrıntılı bir bilgi yoktur. MEB'in sorunun cevabını “C” şıkkı olarak vermesinin mantıklı ve bilimsel bir izahı yoktur. Konuyu ders kitaplarında anlatıldığı ve ders kitabı dışı bilimsel bilgiler açısından değerlendirirsek aşağıdaki sonuçlara ulaşırız : Ders Kitaplarındaki kanıtlar: Sosyal Bilgiler 6.sınıf Ders Kitabı Sayfa No : 44 ; Geçmişten Günümüze Yerleşme ana başlığı sayfasında “Çatal ve kaşıkları kemikten, çanak çömlekler kildendi” denmektedir. Kil aynı bor gibi bir mineraldir ve madendir. Sosyal Bilgiler 6.sınıf Ders Kitabı Sayfa no : 53; Hititler ana başlığı altında “Madenleri işledik, taşları oyduk. Seramik eşyalar yaptık” denmektedir. Sosyal Bilgiler 6. sınıf ders kitabı Sayfa no: 96 ; Nereden Nereye ana başlığı altında “Doğal Kaynaklar, bor, krom ve bakır madenleri “ denmektedir. Ayrıca 101'nci sayfada bor madeni detaylı şekilde anlatılmaktadır. Seramik Hammaddeleri, bor ile kil'i araştırırsanız ek-1, ek-2 ve ek-3 \'de detaylı olarak açıklandığı gibi aynı kategori madenler sınıfına girer. Fen ve Teknoloji 6.sınıf Ders Kitabı Sayfa No : 254; Madenler ana başlığı altında “ekonomik değeri olan kayaçlara maden denir” denmektedir. Aynı kitabın 255'nci sayfasında da Talk bir maden olarak tanımlanmakta ve seramik yapımında kullanıldığı ifade edilmektedir. Seramik çanak çömleklerin yapımında kullanılan malzemenin kil olduğu ile ilgili birçok bilimsel yayın vardır. Bunlardan bazıları şunlardır : Turizm ve Kültür Bakanlığının resmi sitesinde “Hammaddesi toprak olan geleneksel sanatlar ana başlığı altında, seramik, çini alt başlığında konu detaylı açıklanmaktadır. Açıkça toprağın her türü seramik için uygun değildir, kullanıma elverişli toprak ise kil'dir denmekte ve killerin plastik özellikleri nedeni ile şekillendirme imkanlarına sahip bulunmaları ve şekillerini pişirme sureti ile koruyabilmeleri esasına dayanan seramik endüstrisinin dünyanın en eski endüstrisi sayılmaktadır denmekte ve geçmiş uygarlık ve seramik yapımından detaylı şekilde bahsetmektedir. Aşağıdaki yazı örneği gibi birçok bilimsel makale ve yayın MTA Enstitüsü, Enerji Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve üniversitelerin web sitelerinde binlerle ifade edilebilecek sayıda vardır. Örnek alıntı : “ Madencilik Yer altı zenginliği Eskişehir\'in önemli ekonomik kaynaklarından biridir. Madencilik ilin sanayisinin gelişmesinde ve yıllar içinde ihracatın artışında önemli bir yere sahiptir. İl genelindeki önemli maden rezervlerinden bazıları; manyezit, krom, bor, kil, mermer ve lületaşıdır. Lületaşı yıllar boyunca yurt dışına işlenmeden ihraç edildikten sonra, 1970\'lerde ham olarak ihracatının yasaklanmasıyla birlikte, ildeki atölyelerde işlenerek pipo ve süs eşyası haline getirilmiş ve işlenmiş şekilde ihraç edilmeye başlanmıştır. Sepiolit madeni de Eskişehir\'in önemli yer altı zenginliklerindendir. Krom madeni, Eskişehir\'in diğer önemli yer altı zenginliklerinden biridir. Çelik ve diğer maddelerin kaplanmasında, savunma sanayisinde, refrakter malzeme üretiminde ve çeşitli kimyasallarda kullanılmaktadır. İldeki önemli bir maden ise Etibank Kırka Boraks İşletmesi tarafından çıkarılan bor tuzlarıdır. Ayrıca tuğla, kiremit ve seramik üretmek için kullanılan kil, ilin sahip olduğu önemli rezervlerden biridir “ Internet arama motorunda Seramiğin Tarihçesi diye yazarsanız konuyu detaylı anlatan ve seramiğin hammaddesinin kil olduğunu açıklayan binlerce bilimsel yazı ve yayın bulursunuz. Aynı şekilde kil'in bir maden olduğu ile ilgili de binlerce bilimsel yayın bulursunuz. Yurtdışı web sitelerinde de ceramics and clay başlığı altında birçok yabancı yayın bulursunuz. Sadece bugünkü seramik teknolojisi değil eski uygarlıklarda da seramik çanak çömleklerin neden yapıldığı hakkında da bilgi alabilirsiniz. Internette birçok sitede seramik hammaddeleri, Türkiye kil madeni haritası (MTA) ve kil mineralleri hakkında detaylı bilgi verilmektedir. Birçok kaynakta madenin tanımı şu şekilde verilmektedir: “ Maden, yer kabuğunun iç ve dış doğal etkenlerle oluşan, ekonomik yönden değer taşıyan minerallere verilen addır. Maden, ekonomik değeri olan minerallerdir (demir, kömür, bor, kil gibi). “ Günümüzde seramik hammaddelerinin tamamı ayrı ayrı birer madendir ve ülkemizin ihracatında çok yüksek bir yer tutmaktadır. Aydın Çine\'deki feldspat ile İstanbul Şile\'deki kil maden ocakları dünyanın en kaliteli seramik hammaddelerini oluşturur. Konuyla ilgili Sanayi ve Ticaret Bakanlığı\'nın sitesinde detaylı açıklamalar bulunmaktadır. Eski uygarlıklar zamanında seramik hammaddesi “toprak” dı, kil madeni değildi diye bir iddaada da bulunamazsınız. Birincisi bununla ilgili hiçbir ders kitabınızda böyle bir açıklama yok. İkincisi arkeloji ve maden bilimini detaylı araştırırsanız, eski uygarlıklarda da seramik yapımında kullanılan malzemenin adının kil olduğu, plastik özelliği olduğu, sıradan bir topraktan seramik yapılamıyacağı, iç ve dış doğal etkenler sonucu değişime uğramış toprağın (bu da madenin tanımıdır) ekonomik değer taşıyan seramik üretiminde kullanıldığı detaylı açıklanmıştır. Cevaplara bir başka açıdan bakarsak I.nci açıklamada göbekli taşların tunçtan yapıldığı açıklanmıştır. II.nci açıklamada herhangi bir maden ismi verilmeden ürün olan “fibula denilen çengelli iğneler” denmektedir. III.ncü açıklamada da aynı II.nci açıklamada olduğu gibi ürün olan “ seramik çanak çömlekler” denmiştir. II.nci ve III.ncü açıklamada herhangi bir maden adı verilmediği için aynı sınıfa girerler. Buna göre A) şıkkı olan yalnız I cevabı bile C) şıkkından daha mantıklı hale gelir. Sosyal Bilgiler kitabının 54.ncü sayfasında fibulaların resmi verilmiş fakat hammaddesi açıklanmamıştır. Resimdeki fibulalar belki de kil'den veya tahtadan yapılmış olamaz mı ? Sadece şöyle bir açıklama getirilmiş; “ Frigli ustaların yaptığı fibulaları dikkatle incelediğinizde madenlerin kalitesini ve ustaların hünerlerini fark edeceksiniz “ denmektedir. Madenin ne cins olduğu belirtilmemiştir. Kaldı ki öğrenci sadece bu sayfada yazan açıklama ve resimlere bakarak bile 54,ncü sayfada gördüğü fibula ve seramik çanak çömlek resimlerinin bile hammaddesinin aynı maden çeşidi olabileceği yanılgısına varabilir. Sonuç olarak ilgili soruda doğru cevabın D şıkkı olan I-II-III olduğu, frigler zamanından günümüze kadar gelen seramik çanak ve çömleklerin de bir maden (kil madeni) işlemeciliğinin geliştiğinin kanıtı olduğu bütün bilimsel veriler tarafından da kanıtlanmaktadır. Konuyla ilgili olan hangi üniversiteye veya kuruma sorarsanız ve incelettirirseniz benim vardığım sonuca ulaşacağınızdan eminim. Virgülden sonraki puanın bile bir öğrencinin geleceğini çok büyük şekilde etkilediği sistemde 3-5 puana mal olacak bu hatadan MEB\'in geri dönmesi için lütfen gündem oluşturulması için gereğini arz ederim. 15/06/2010 Murat Doğruoğlu Öğrenci Velisi