Yıllar geçtikçe gelişen ve büyüyen üniversitelerin idari teşkilatı 1983 yılında çıkartılan kanun hükmünde kararnameyle yönetilmemeli !
YÜKSEKÖĞRETİMDEKİ SAYISAL ARTIŞ ÇOK YÜKSEK SEVİYELERDE
Yükseköğretim Kurumlarının İdari Teşkilatının Kuruluş ve Görevlerine İlişkin Usul ve Esaslar, 21 Kasım 1983 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanan 124 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile düzenlenmiştir.
Hükümetin "Her İle Bir Üniversite" projesi sonrasında özellikle 2006 yılından sonra kurulan yeni üniversitelerle birlikte yükseköğretimde büyük bir sıçrama oldu. Şimdi bu sıçramada esas olan üniversite sayıları, akademik birim sayıları, akademisyen sayıları ve öğrenci sayılarına önceki yıllara kıyasla bir göz atalım :
a) Üniversite Sayısı :
Yukarıda bahsettiğimiz idari teşkilatı düzenleyen kanun hükmünde kararname çıktığında ülkemizde 27 devlet üniversitesi bulunmaktaydı. Bugün itibarıyla ülkemizde 112 devlet üniversitesi yer almaktadır.
b) Akademik Birim Sayısı
Yükseköğretimde artan devlet üniversitesi sayısına bağlı olarak bugün itibarıyla 1219 fakülte, 369 yüksekokul, 841 meslek yüksekokulu, 473 enstitü ve 2384 uygulama ve araştırma merkezi olmak üzere toplam 5286 akademik birim bulunmaktadır.
c) Akademisyen Sayıları
ÖSYM'nin yükseköğretim istatistiklerine baktığımızda, 1983-1984 eğitim öğretim yılında toplam öğretim elemanı sayısının 20 bin düzeyinde olduğunu görüyoruz.
Ancak, son dönemde yükseköğretimde akademik personel sayısı da giderek artmış ve bugün itibarıyla bu rakam 129 bin 368'e ulaşmıştır.
YÜKSEKÖĞRETİMİN YAPISI BÜYÜDÜ İDARİ TEŞKİLAT DEĞİŞMEDİ
Yukarıda genel anlamda özellikle son on yılda yükseköğretimdeki büyümeye bağlı olarak artan üniversite sayısı, akademik birim sayısı ve öğretim elemanı sayısı ile ilgili kısa bilgiler verdik.
Grafiklerden görüleceği üzere, yükseköğretimdeki büyüme her anlamda çok üst seviyelere çıkmış ve ülkemizde üniversite olmayan il kalmamıştır. Ancak, üniversiteler bir yandan kurulurken bu üniversitelerin idari teşkilatlarında yaşanan sıkıntılar giderilmemiştir. Halen 1983 yılında çıkan bir kanun hükmünde kararname ile üniversitelerin idari yapıları ve bu idari yapıya bağlı birimlerin görev tanımlarına göre işlemler yürütülmektedir.
Şöyle ki; 124 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 26 ncı maddesinde üniversite idari teşkilatı aşağıdaki birimlerden oluşmuştur :
-Genel Sekreterlik
-Yapı İşleri ve Teknik Daire Başkanlığı
-Personel Daire Başkanlığı
-Komptrolörlük Daire Başkanlığı
-Öğrenci İşleri Daire Başkanlığı
-Sağlık, Kültür ve Spor Daire Başkanlığı
-Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı,
-Bilgi İşlem Daire Başkanlığı
-Hukuk Müşavirliği,
-Destek Hizmetleri Daire Başkanlığı (İdari ve Mali İşler Daire Başkanlığı)
-Üniversite Hastanesi Başmüdürlüğü
Söz konusu birimler ve bu birimlerin görev tanımlarına mezkur kanun hükmünde kararnamede baktığımızda, mevzuat hükümlerinin mevcut uygulamaların çok gerisinde kaldığı çok açıktır. Hatta bazı birimler diğer yasal düzenlemeler sonucu geçersiz hale gelmiştir.
Örneğin, Komptrolörlük Daire Başkanlığı olarak sıralanan bu birimin yerine 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile üniversitelerde "Strateji Geliştirme Daire Başkanlıkları" kurulmuş ve görev tanımları ilgili kanunda belirlenmiştir.
Sonuç olarak bazı üniversitelerin bütçeleri Bakanlıkları sollarken, üniversitelerin idari teşkilat yapısına dair kanun hükmünde kararname çağın çok gerisinde kalmıştır. Yeni YÖK Yasası konuşulup dururken idari teşkilatın sorunları da bir an evvel ele alınmalıdır.
Bu kapsamda, günümüz şartlarına uygun oluşturulacak idari teşkilata dair görüş ve önerilerimizi aşağıda sıralıyoruz :
GÖRÜŞ VE ÖNERİLER :
1- Genel Sekreterlik biriminin görev tanımlarının revize edilmesi ve Genel Sekreter Yardımcısı kadrosu arttırılmalıdır.
2- Üniversitenin diğer kurum ve kuruluşlar ile yurtiçi ve yurtdışı diğer üniversitelerle olan ikili ilişkileri ve öğrenci-öğretim elemanı değişim programlarının (Farabi, Erasmus, Mevlana vb.) koordinasyonu ile üniversitelerin özellikle yurtdışında tanıtımına yönelik faaliyetleri yürütmek üzere "Dış İlişkiler Daire Başkanlığı" kurulmalıdır.
3- Üniversitelerde koordinatörlük düzeyinde işlemlerini yürüten proje birimlerinin (BAP, TÜBİTAK, SAN-TEZ vb. diğer ulusal ve uluslararası projeler) "Proje Daire Başkanlığı" adı altında birleştirilmesi işlemlerde birliktelik açısından faydalı olacaktır.
4- Personel Daire Başkanlığı diğer kamu kurum ve kuruluşlarında olduğu gibi adının "İnsan Kaynakları Daire Başkanlığı" olarak değiştirilmelidir.
5- Rektörlerin çalışma programları ve görüşme takvimlerini hazırlamak, protokol ve tören işlerini organize etmek üzere üniversitelerin idari teşkilatında "Özel Kalem Müdürlüğü" kurulmalı ve buna bağlı olarak Özel Kalem Müdürü kadrosu ihdas edilmelidir.
6- Üniversitelerin eğitim-öğretim ve araştırma yönünden kalite düzeylerinin geliştirilmesi açısından "Kalite ve Akreditasyon Daire Başkanlığı" idari teşkilatta yer almalıdır.
Yavuz Selim KAPLAN