2021 yılında memur olan ve olmayanlara yapılan birçok ödeme değişti. Yeni Şafak'tan Ahmet Ünlü'nün yazısından...
2021 yılında memur olan ve olmayanlara yapılan birçok ödeme Ocak ayından itibaren artmıştır. Bu yazımızda değişen bu ödeme tutarlarını açıklamaya çalışacağız.
2021 yılında doğum yardımı tutarı arttı mı?
Türk vatandaşlarına, canlı doğan birinci çocuğu için 300 TL, ikinci çocuğu için 400 TL, üçüncü ve sonraki çocukları için 600 TL doğum yardımı yapılır. Bu yardım Türk vatandaşı olan anne veya babaya, her ikisi de Türk vatandaşı ise anneye yapılır. Doğum yardımı, bakanlıkça belirlenen zorunlu hâllerde babaya ödenebilir. Doğum yardımı ödenmesinde Kimlik Paylaşımı Sistemi'nde yer alan nüfus kayıtları esas alınır. Bu kapsamda yapılan ödemeler, bakanlık bütçesine bu amaçla konulan ödenekten karşılanır. Bu fıkrada belirtilen tutarları artırmaya Bakanlık ile Hazine ve Maliye Bakanlığı müştereken yetkilidir.
Doğum yardımı, hiçbir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın ödenir ve haczedilemez. Bu tutarlar 2021 yılında en azından yeniden değerleme oranında arttırılmalıydı, ancak arttırılmadı. Ayrıca, 633 sayılı KHK’da yer verilen bu düzenlemenin bir mantık içerisinde gözden geçirilmesinde fayda olduğunu düşünüyoruz. Hiç kimsenin bu rakamlara güvenerek çocuk yapmayacağını birilerinin hem anlaması hem de anlatması gerekiyor.
2021 yılında eş ve çocuk yardımı ne kadar oldu?
Yüzbinlerce memurun merak ettiği konulardan birisi de 2021 yılında aile yardımı ödeneğinde ne kadar artış olduğudur. Aile yardımı ödeneği 657 sayılı Kanun’un 202’nci maddesinde düzenlenmiş olup, bu maddeye göre; evli bulunan devlet memurlarına aile yardımı ödeneği verileceği düzenlenmiştir. Bu yardım, memurun her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almayan eşi için 2.273, çocuklarından her biri için de 250 gösterge rakamının (72'nci ay dahil olmak üzere 0-6 yaş grubunda yer alan çocuklar için bir kat artırımlı) aylık katsayısı ile çarpılması sonucu elde edilecek miktar üzerinden ödenmektedir ve bu ödemeden hiçbir kesinti yapılmamaktadır.
Bu maddeye göre aile yardımı ödeneği tutarını belirleyen iki unsur vardır. Bunlardan birincisi gösterge, ikincisi ise aylık katsayısıdır. Bu çerçevede, 2021 yılının ilk yarısında aile yardımı ve çocuk yardımı ödeneğinin parasal tutarı; Aile yardımı ödeneğinin iki unsuru olan eş ve çocuk için ödenen yardım tutarı şu şekilde açıklanabilir. Eş için ödenecek yardım tutarı; 2.273 x 0,165786 = 376,831 TL Her bir çocuk için; 250 x 0,165786 = 41,44 TL Çocuk 0-6 yaş grubunda ise; 500 x 0,165786 = 82,893 TL
Devlet memurlarının maaş ödemelerinde esas alınan memur maaş katsayısı arttığında aile yardımı ödeneği tutarı da artmaktadır. 2021 yılında maaş katsayısı arttığı için aile yardımı ödeneği de artacaktır.
Huzur hakkı nedir ve ödenecek tutar nasıl belirlenir?
375 sayılı KHK’nin Ek 29’uncu maddesinde huzur hakkıyla ilgili şu ifadelere yer verilmiştir; “ Bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarının teşkilatlanmasına ilişkin Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde öngörülmesi ve gösterge rakamı belirlenmesi kaydıyla, yönetim kurulu, denetim kurulu, tasfiye kurulu, danışma kurulu üyelikleri ve komisyon, heyet, komite ile benzeri organlarda görev alanlara, ayda dörtten fazla olmamak üzere her bir toplantı için (1000) ila (3000) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucunda bulunacak miktarda, damga vergisi hariç herhangi bir vergiye tâbi tutulmaksızın huzur hakkı ödenir. Gösterge rakamları Cumhurbaşkanı’nca üç katına kadar artırılabilir.”
Buna göre kamu kurumlarının teşkilat kararnamelerinde huzur hakkı ödemesine ve tutarına yer verilmişse bu ödeme yapılabilmektedir. Genellikle bu ödeme 9000* 0,165786 = 1.492,07 TL olup, bu ödemeden sadece binde 7,59 oranında damga vergisi kesilmektedir. Bu huzur hakkının ne kadar huzur vereceğini bilemiyoruz.
Milletvekillerine ne kadar ölüm yardımı yapılmaktadır?
3671 sayılı Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyelerinin Ödenek, Yolluk ve Emekliliklerine Dair Kanun’un Ölüm Yardımı başlıklı 7’nci maddesine göre milletvekili iken vefat edenler için 9500 * 0,165786 =1.574,967 *12 = 18.899,60 TL ölüm yardımı yapılacaktır. Ancak, milletvekilliği sona erenlerin ölmesi halinde ise 18.899,6/2 = 9.449,8 TL’dir.
Memurların ölmesi halinde ne kadar ölüm yardımı yapılmaktadır?
657 sayılı Kanun’un ölüm yardımı ödeneğini düzenleyen 208’inci maddesinde memurun kendisinin, memur olmayan eşinin ve ikiden fazla dahi olsa aile yardımı ödeneğine müstahak çocuğu ölenlere ölüm yardımı yapılmaktadır.
Ölüm yardımı tutarı En Yüksek Devlet Memuru olarak belirlenen Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanı'na ödenen gösterge ve ek gösterge tutarı olan 1500+8000 rakamı toplamının memur maaş katsayısı ile çarpımından oluşan tutara göre belirlenmektedir.
Buna göre ölen devlet memuruna 9500 * 0,165786 = 1.574,967 * 2 = 3.149,93 TL tutarında ölüm yardımı ödenecektir. Bu ödemeden herhangi bir kesinti yapılmayacaktır.
Ayrıca, 5510 sayılı Kanun’un 37’nci maddesi gereğince gerekli şartlar yerine getirilmişse yukarıda belirtilen 3.149,93 TL’nin yanında ayrıca Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından 2021 yılı için belirlenen 918 TL tutarındaki cenaze ödeneği de verilecektir.
Yine memur olmayan eş ile aile yardımı ödeneğine müstehak çocuğu ölenlere ise 1.574,967 TL tutarında ölüm yardımı ödenecektir. Sigortalıların eş ve çocuklarının ölümü halinde ise herhangi bir ödeme yapılmamaktadır.
Sigortalının ölmesi halinde ne kadar ölüm yardımı yapılmaktadır?
5510 sayılı Kanun’un evlenme ve cenaze ödeneği başlıklı 37’nci maddesindeki hükme göre cenaze ödeneği tutarını belirleme yetkisi SGK Yönetim Kurulu'na verilmiştir.
Konu ile ilgili olarak SGK Yönetim Kurulu’nca alınan 25/12/2009 tarihli ve 2009/407 sayılı karar ile 2010 yılından başlamak üzere bundan böyle her yıl bir önceki yıl için Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı tarafından açıklanan Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) değişim oranında artırılmasına bu şekilde hesaplanarak bulunacak rakamlardaki kuruşların liraya iblağ edilmesine ve konunun Bakan onayına sunulmasına karar verilmiş ve 31/12/2009 tarihli ve 179679 sayılı Bakanlık Makamı Olur’u ile onanmıştır. Bu tarihten sonra da TÜFE oranında arttırılmıştır. 2021 yılı TÜFE oranı % 14,6 olarak açıklanmıştı.
Bu hüküm çerçevesinde; 2021 yılı için Sosyal Güvenlik Kurumu Yönetim Kurulu’nca belirlenen ve Bakan tarafından da onaylanan cenaze ödeneği 918 TL’dir. Bu tutar yılda bir defa belirlenir ve maaş katsayısındaki artıştan etkilenmez.
Ancak, 5434 sayılı Kanun kapsamında olan emekliler için ödenecek ölüm yardımı tutarı ise 5434 sayılı Kanun’un ek 4’üncü maddesi gereğince emeklinin bir aylık tutarı kadardır. Bu tutar ise her emekli için farklıdır.