Asgari ücretteki artışlar, memurların da içinde bulunduğu 80 milyonu doğrudan veya dolaylı olarak etkilemektedir. Kimilerinin eline geçen ücret tutarı artarken kimilerinin de üzerindeki mali yük artmaktadır. Dolayısıyla asgari ücretartışı birçok kesimi doğrudan veya dolaylı olarak etkileyen bir özellik arz etmektedir.
Asgari ücret memur maaşlarını doğrudan etkiler mi?
Bütün çalışanlar ve özelde de memurlar için uygulanacak asgari geçim indirimi, asgari ücrete göre belirlendiği için memur maaşları asgari ücretten doğrudan etkilenmektedir.
Asgari geçim indirimi 01.01.2019 - 31.12.2019 (Ocak) için belirlenen asgari ücretin mükellefin durumuna göre belirlenen oranın ücretliler için belirlenen 1'inci ücret dilimi (%15) ile çarpılmak suretiyle bulunmaktadır. Memurlar da ücretli olduğu için asgari geçim indiriminden yararlanmaktadır. Dolayısıyla 01.01.2019 - 31.12.2019 (Ocak) için belirlenen 2.029 TL tutarındaki asgari ücret çalışanlar açısından önem arz etmektedir.
2019 yılı için asgari geçim indirimi tutarları ne kadardır?
1- Bekar Memur: 2.558 x % 50 x % 15 = 191,85 TL, 2- Evli eşi çalışmayan ve çocuksuz: 2.558 x % 60 x % 15= 230,22 TL, 3- Evli eşi çalışmayan ve 1 çocuklu: 2.558 x % 67,5 x % 15= 258,99 TL, 4- Evli eşi çalışmayan ve 2 çocuklu:2.558 x % 75 x % 15= 287,77 TL, 5- Evli eşi çalışmayan ve 3 çocuklu: 2.558 x % 80 x % 15= 306,96 TL, 6- Evli eşi çalışmayan ve 4 çocuklu 2.558 x % 85 x % 15= 326,14 TL.
2019 yılı ilk 6 aylık dönemi tahmini asgari ücretin % 85'i için hesaplanan gelir vergisi tutarı 326 TL olduğundan Asgari Geçim İndirimi 2019 yılında 326 TL'yi aşamayacaktır. Hesaplanan gelir vergisi tutarının da 326 TL olduğu dikkate alındığında evli ve 4 çocuklu bir asgari ücretliden gelir vergisi alınmamaktadır. Boşanmış ancak çocukların velayeti kendisinde olan memur da bu tablo esas alınarak asgari geçim indiriminden faydalanabilecektir. Bu nedenle asgari ücretin brüt tutarı aynı olmakla birlikte ele geçen net tutarı kişiden kişiye değişmektedir.
Asgari ücret artışı evde bakım ücretini arttırır mı?
Bakıma muhtaç engelli ve bakıma muhtaç engelliye evde bakım hizmeti veren kişilere Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından ödenmekte olan evde bakım ücretleri maaş katsayısına göre belirlendiği için asgari ücret artışı evde bakım ücretini etkilemez. Ancak, asgari ücret evde bakım parası alacakların belirlenmesinde etkili olmaktadır. 1 Ocak sonrası hane halkının kişi başına düşen gelirinin 1.219 TL'nin (Bakanlık Asgari Geçim İndirimini çıkararak net asgari ücreti belirlemektedir) altında olması yeterli olacaktır. Kişi başına gelirinden dolayı başvurusu reddedilenlerasgari ücret artışı sonrasında yeniden başvurabilirler. 65 yaş aylığı bağlanabilmesi için ise 1 Ocak'tan itibaren 609,67 TL'nin altında olması yeterli kabul edilecektir. Asgari ücretin artması birçok yeni kişiye maaş bağlanması anlamına gelmektedir.
Asgari ücret sigortalıların borçlanma tutarını etkiler mi?
Yine sigortalıların borçlanma tutarları da asgari ücretle doğrudan ilgilidir. Bu nedenle borçlanma yapacak sigortalıların ödeyecekleri borçlanma tutarları da artmaktadır. Ayrıca, isteğe bağlı sigortalıların ödeyecekleri sigorta prim tutarlarından tutun da yurt içi ve yurt dışı borçlanma tutarlarına kadar birçok ödeme asgari ücrete bağlıdır. Yine Bağ-Kur'luların ödeyecekleri prim tutarları ile SGK tarafından kesilen idari para cezalarının tutarı da asgari ücret tutarına göre belirlenmektedir.
Asgari ücret ne kadar yüksek olursa ödenecek prim tutarları ile ödenecek idari cezalar da o kadar yüksek olabilmektedir. Bu nedenle asgari ücret artışları, başta prim gelirleri artacağı için Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı ile ücretleri artacağı için asgari ücretle çalışanları ziyadesiyle mutlu etmektedir.
Asgari ücret milyonlarca GSS'linin ödeyeceği tutarı etkiler mi?
Genel sağlık sigortası kapsamında olanların ödeyecekleri GSS primleri de asgari ücrete göre belirlendiğinden asgari ücret artışı, ödenecek GSS primlerini de arttırmaktadır. Bu ödeme ise milyonlarca GSS'linin ödeyeceği prim yükünü arttırmaktadır. Yeni asgari ücrete göre GSS'li olanlar; 2.558 * % 3 = 76,74 TL ödeyecektir. Daha önce bu tutar 2.020,5 * % 3 = 60,88 TL idi.
Asgari ücret işsizlik sigortası ve sigorta primine esas kazanç tavanı arttırır mı?
İşsizlik ödeneği tutarı, onaltı yaşından büyük işçiler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde seksenini geçememektedir. Alt limit ise brüt asgari ücretin yüzde 40'ıdır. Dolayısıyla asgari ücret artışı işsizlik ödeneğinin hem tabanını hem de tavanını arttırmıştır. Buna göre tavan 2.046 TL, tabanı ise 1.023 TL olmuştur. Yine asgari ücret artışı sigorta primine esas kazanç tavanını da arttırmıştır. Buna göre hem SSK hem de Bağ-Kur'luların sigorta primine esas kazanç tavanları 2.558,4 x 7,5 = 19.188 TL olmuştur.
Asgari ücret artışı, ödenen rapor parasını arttırır mı?
Sigortalılara (memurlar hariç) yapılan geçici iş göremezlik ödeneği; iş kazasının veya doğumun olduğu tarihten, meslek hastalığı veya hastalık halinde ise iş göremezliğin başladığı tarihten önceki oniki aydaki son üç ay içinde, sigortalı adına SGK'ya bildirilmiş olan prime esas kazançlarının, bu süredeki gün sayısına bölünmesi suretiyle bulunacak ortalama günlük kazanç esas alınarak hesaplanır. Dolayısıyla asgari ücret artışı SGK tarafından ödenen geçici iş göremezlik ödeneğini tutarını arttıracaktır.
Yeraltı maden işçilerine ödenecek ücret ne kadar olacak?
Asgari ücretin 2.558,4 TL'ye çıkmasından faydalanacak kesimlerin başında yer altı maden işçileri geliyor. Soma faciasından sonra 3213 sayılı Maden Kanunu'nda yapılan düzenlemeyle taban ücretleri asgari ücretin iki katına çıkartılan yer altı maden işçileri, yıl başından itibaren 5.116,8 TL brüt ücret alacaklar. Asgari geçim indirimiyle bu rakam daha da artacaktır.
Sonuç olarak, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı asgari ücret artışları sonrasında prime esas kazançların alt ve üst sınırları ile bazı işlemlere esas tutarlarla ilgili olarak genelge çıkarttığı zaman asgari ücret artışlarının nasıl bir mali yük getirdiği daha net görülecektir. Asgari ücretlerdeki artışların kimilerini sevindirirken kimilerini de üzebildiğini ifade edebiliriz.
Ahmet Ünlü - YeniŞafak