PISA, 15 yaş grubu öğrencilerin kazandıkları bilgi ve becerilerin değerlendirilmesine yönelik yapılan bir tarama araştırmasıdır. 2003 ve 2006 yıllarında yapılan PISA sınavlarında Finlandiya birinci olmuştur. Finlandiya’nın bu başarısının sırrı nedir? Bu yazımızda bu soruya cevap aramaya çalışacağız. Bilinmelidir ki Finlandiya’nın eğitimdeki başarısı birçok bilimsel araştırmaya konu olmuştur. Bu yazı, yazarının bilimsel yayın çalışmalarından derlenmiştir.

 

 

            Finlandiyalı öğrenciler için okullar ev ortamından farksızdır. Öğrenciler ayakkabılarını çıkarıp çoraplarıyla veya terlikleriyle sınıflara girmektedirler. Finlandiya’da sınıf mevcudu 15-25 arası öğrenciden oluşmaktadır. Öğretmenler ve öğrenciler için belli bir giyinme biçimi, üniforma, kravat gibi kavramlar olmayıp giyim serbesttir. Finlandiya’da; zorunlu temel eğitim boyunca, değerlendirme adına herhangi bir ulusal sınav veya yılsonu sınavı yoktur ayrıca bu ülkede özel okul kavramı bilinmemektedir. Zorunlu eğitim 7 yaşında başlayıp 16 yaşında biten 9 yıllık bir süreçtir. Finlandiya’da en başarısız öğrenci ile en başarılı öğrenci arasındaki puan farkı çok düşüktür. Finlandiya’da öğrenciler ilk 6 yıl Türkiye’deki ilkokul seviyesinde eğitim almaktadırlar ve bu 6 yıl boyunca resim, müzik vb. gibi dersler haricinde bir öğretmen tarafından(sınıf öğretmeni) eğitim verilmektedir. Okuldaki bitkilerin bakımı, kütüphanedeki işler, atık kâğıtların toplanması, bahçe ve akvaryum işleri, çöplerin toplanması, mutfak yardımı gibi gündelik işleri öğrenciler sırayla yapmaktadır. Öğrenciler böylelikle yeterliliklerini geliştirmekte ve okullarını benimsemektedirler. Öğrenciler okullarını ikinci evleri gibi görmekte, öğretmenlerini de anne/baba gibi sevmektedirler.

 

 

          Finlandiya’nın PISA da elde ettiği başarısının altında yatan en önemli sebeplerin başında öğretmen yetiştirme programı gelir. Öğretmen olabilmek için; kabul testi, kitap sınavı, mülakat ve örnek ders veya grup tartışması yönetmek aşamalarını geçmek gerekmektedir. Öğretmen olmak için lisans programı bitirmek yeterli değildir. Sadece okulöncesi öğretmenleri lisans derecesine sahipken diğer öğretmenlerin tamamı yüksek lisans derecesine sahip olmak zorundadır. Lisans eğitiminden sonra sınıf öğretmeni (1 ile 6. sınıflar) adayları eğitim bilimlerinden branş öğretmeni (7 ile 12. sınıflar) adayları ise kendi alanıyla ilgili tezli- yüksek lisans derecesine sahip olmak zorundadır.

 

 

          Finlandiya’da yapılan bir anket çalışmasında gençlerin tercih ettiği meslekler içinde öğretmenlik mesleği çok büyük farkla birinci gelmektedir. Öğretmenlik, yüksek statülü ve maddi anlamda da getirisi yüksek bir meslek olup liseden mezun olan en başarılı öğrencilerin tercih ettiği programların başında gelir. Ulusal müfredatın ışığında her öğretmen kendi müfredatını geliştirmekte ve okutacağı kitabı seçmekte özgürdür. Okullarda yaptıkları öğretim herhangi bir denetleme veya kontrole tabi değildir. Yapılan çalışmalarda öğretmenlerin büyük çoğunluğu yaptığı işi sevdiğini ve bundan zevk aldığını ifade etmektedir. Finlandiya’da öğretmenlik mesleği “sözde değil, özde kutsal” bir meslektir.

 

Feridun Fikret AKSU