Diğer yandan, kur nedeniyle yapılacak bu güncelleme, yüzde 50 ÖTV bareminde olan birçok modeli yüzde 80'lik vergi dilimine sokacak. Yani fiyata bir de 60 bin TL'lik vergi farkı eklenecek. Sektör temsilcileri, çip sorunu çözülse de artan fiyatların talebi aşağı çekeceğini dile getiriyor. Sıfır araçlarda yaşanan bu gelişmelerin son aylarda düşüşe geçen ikinci el pazarını hareketlendirmesi bekleniyor.

Türkiye, dünyada otomobil vergisinin en yüksek olduğu ülke konumunda. Yüksek ÖTV oranları nedeniyle birçok modelde fiyatın yarıdan fazlasını vergi oluşturuyor. Bazı modellerde ise bu oran aracın çıplak fiyatının üç katına ulaşıyor. Otomobilin Türkiye'de ulaşılabilir olmasını zorlaştıran bir diğer neden de döviz kurundaki yükseliş. Otomotiv kura en bağımlı sektörlerden biri. Fiyatlar kur artışına paralel sürekli yükseliyor. Son 4 yılda otomobillerdeki fiyat artışı yüzde 200'ü geçmiş durumda. Sadece ocak ayından bu yana fiyatlar yüzde 20'nin üzerinde arttı. Ağustos ayında hükümetin ÖTV matrahlarında güncellemeye gitmesi ile fiyatlarda indirim gündeme gelmişti. Yüzde 50 ÖTV dilimine girmeyi başaran modellerde indirim oranı 60 bin TL'ye kadar çıkıyordu. Ancak, tüketici çip krizi nedeniyle bu indirimlerin avantajını yakalayamadan yeni zamlar gündeme geldi.

Matrahı değişimi ile fiyatların ağustos öncesini bile aratması kaçınılmaz görünüyor

Otomotiv Distribütörleri Derneği'nin (ODD) Genel Koordinatörü Dr.Hayri Erce, ister ithalatçı ister yerli üretici olsun, vergi ve faizlerin yanı sıra sektörü en olumsuz etkileyen parametrelerden birinin döviz kuru olduğunu vurgulayarak, "Markalar kur artışını hemen birebir yansıtmıyorlar. Ancak ay sonu geldiğinde, kurdaki yükselişle artan maliyetler katlanılamaz seviyeye geldiğinde, zam da kaçınılmaz oluyor. Rekabetin yoğun olduğu bu sektörde, markalar o günkü stratejisi, stoğu ve pazar payı hedefine bağlı olarak farklı oranlarda fiyatları güncelliyor" diye konuştu.

Artan fiyatlar ile matrah değişiminin söz konusu olduğunu ve bazı modellerde fiyatların bir anda sıçradığını ifade eden Erce, "Fiyatlardaki küçük değişimler nedeniyle bir model yüzde 50 ÖTV diliminden yüzde 80'e çıktığında fiyat bir anda 60 bin TL'ye yakın artıyor. Yani sadece kur artışı kaynaklı zam değil vergi yükü de ekleniyor ve çarpan etkisi yapıyor" dedi.

Erce, kur artışı devam ettiği sürece talepteki aşınmanın devam edeceğini ifade ederek, satış beklentilerini şöyle özetledi:

"Yıla iyi başladığımız pazarda, ilk çeyrekte yılsonu için 1 milyon adetlik satışın üzerine çıkabileceğimiz bir tempomuz vardı. İkinci çeyrekte 800 bine düştük. Üçüncü çeyrekte ise bu tempo 700 bin adede geriledi. Şimdi ne olacak bilemiyoruz. Çip bulunurluğu da burada etkili olacak. Ancak çip krizi gevşese bile bu yüksek kur gidişatı ve faizin yüksek olması talebi eninde sonunda olumsuz etkileyecek. Öte yandan talep konusunda yanlış bir algı var. Araç olmadığı için bir tüketici 10 bayi birden gezebiliyor. Bu da talebin çok yüksek olduğu algısı yaratıyor. Arz biraz arttığında, bayileri ziyaret eden tüketici ihtiyaçlarını giderdiğinde, iş realitesine dönecek."

Yüce Auto Skoda Genel Müdürü Zafer Başar da otomobil fiyatlarında özellikle belirleyici unsurun kur gelişimi olarak dikkat çekerek, "Mevcut şartlarda kur seviyesi son bir haftadır dalgalı bir şekilde seyrediyor. Aylık fiyat stratejileri de bu dalgalanma payı gözetilerek belirlendiği için kısa vadede hemen bir fiyat artışı olmayabilir. Kurun özellikle ayın son döneminde kalacağı seviye bir sonraki dönem için fiyat artışı gereksinimi olup olmayacağını netleştirecek" diye konuştu. Honda Türkiye Genel Müdür Yardımcısı Bülent Kılıçer de kur artışının maliyetleri artırdığına ve markalar üzerinde bir baskı oluştuğuna vurgu yaptı.

DÜNYA'nın edindiği bilgiye göre, bazı markalar kur artışı sonrası daha ulaşılabilir olması açısından düşük donanımlı araçları Türkiye'ye getirmeye odaklandı. Özellikle fiyatı daha uygun olan ve yüzde 50 ÖTV dilimine girme şansı olan modellerde bu alt donanım paketleri tercih ediliyor. Sektör temsilcilerine göre, kur artışı devam ederse zaten sınırlı sayıda olan yüzde 50 ÖTV dilimindeki araç sayısı, birkaç aya kadar neredeyse sıfırlanacak.

Sıfırda artan fiyat, 2. el pazarını hareketlendirecek

Sıfır kilometre araç fiyatlarındaki artışın son aylarda düşüşe geçen ikinci el pazarını yeniden canlandırması bekleniyor. Cardata Genel Müdürü Hüsamettin Yalçın, çip krizi, küresel tedarik problemleri ve sürekli artan döviz kurları nedeniyle kasım ayından itibaren tüketicilerin yeniden ikinci el araç almaya yöneleceğini ifade etti. Bu durumun ikinci elde fiyatları da yukarı çekeceğini belirten Yalçın, şöyle devam etti: "Kur artışı nedeniyle sıfır kilometre araç fiyatlarının Ocak 2022'ye kadar yüzde 12 artacağını öngörüyoruz. Ekonomik nedenlerden ötürü tüketiciler ikinci eldeki ihtiyaçlarını bir miktar ötelemişti. Kasım ayından itibaren ikinci el araç pazarındaki talebin kademeli olarak artacağını öngörüyoruz. Bu durum da doğal olarak ikinci el araç fiyatlarını bir miktar artıracak. Dolayısıyla şu anda ikinci el araç almak için çok doğru bir zamandayız." Ekim ayından itibaren ikinci el araç ticareti yapan kurumların 2022 yılı için hazırlanmaya başladığının da altını çizen Hüsamettin Yalçın, "Yaşanan gelişmeler 2022 yılının ikinci el araç pazarı açısından oldukça hareketli geçeceğini gösteriyor. Bunu fark eden bayi ve kurumsal ikinci el araç firmaları hatta büyük galeriler, yeni yıla hazırlık için şu anda araç toplamaya başladı. Belirli bir havuz oluşturup ihtiyaçlara hızlı yanıt vermek istiyorlar" dedi. Öte yandan, Otomist Otomotiv'in Genel Müdürü Savaş Açıkgöz, talep artışına bağlı olarak ikinci elde aralık ayına kadar yüzde 8 fiyat artışı beklediklerini söyledi. Açıkgöz ayrıca, aralık ayı itibarıyla ikinci el pazarında da arz sorununun başlayabileceğini ifade etti.

Aysel YÜCEL - Dünya