Operasyon, “emisyona dayalı yeni vergi” ve “sahteciliğe” yönelik önlem olarak yorumlandı.

Sanayi Bakanlığı mayıs ayı sonunda otomobil ithalatçısından gümrükte bekleyen araçlarını çekebilmeleri için orijinal tip onay belgelerini talep etti. O güne kadar sadece ilk ve son birkaç sayfasının fotokopisi yeterliyken, yeni uygulama önce ‘İthalat bürokratik yolla yavaşlatılıyor’ diye yorumlandı. Ancak bakanlık uygulamadan bir süre sonra vazgeçti

EMİSYON VERGİSİ Mİ GELİYOR?
İthalatçılardan tip onay belgelerinin istenmesi, sektörde “cari açığı azaltmak için gümrükte işler uzatılmak isteniyor” diye yorumlansa da bunun emisyona dayalı bir vergi çalışması olma ihtimali ağırlık kazandı.

SAHTECİLİK ARAŞTIRMASI BAŞLADI
Sektörün ikinci tahmini ise sahtecilikle ilgili. Sahte belgelerle araç girişinin artması nedeniyle bakanlığın, ithal edilen araçların tip onay belgelerine uygun olup olmadığını denetlediği öne sürülüyor.

Mayıs ayının son haftalarında konuşulmaya başlanan “Hükümet özellikle lüks otomobil ithalatını yavaşlatmaya, hatta kısmen durdurmaya yönelik bürokratik engeller çıkartıyor” söylentilerinin ardından yeni ve emisyona dayalı vergi arayışları çıktı. Mayıs ayının son çeyreğinde BMW, Audi, Mercedes, Range Rover ve Mini gibi araçların ithalatının Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nın ithal edilen araçların tip onay belgelerinin orijinallerini talep etmesinden ötürü yavaşladığı konuşulmaya başlandı.

Söylentilerin kaynağı büyük ölçüde bu tip araçları satın almak için bekleyen operasyonel kiralama şirketleri gibi kurumsal alıcılardı. Ancak daha sonra ortaya çıktı ki, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı aynı dönemde sadece lüks diye anılan marka ve modellerin ithalatakçılarından değil, Türkiye'ye araç ithal eden tüm şirketlerden ithalat işlemlerinin tamamlanıp millileştirilebilmesi için tip onay belgelerinin orijinallerini istemişti. O tarihe kadar bu belgelerin ilk üç-dört ve son birkaç sayfalarının fotokopileriyle tamamlanabilen ithalat işlemi bu tür bir talep karşısında zorunlu olarak gecikmeler yaşadı. İthalatçılar merkezlere başvurup belgelerin orijinallerini getirtti, belgeler tamamlandıkça gümrüklerde bekleyen araçların ithalatına izin verildi.

"MAYISTA İTHALAT YÜZDE 10 AZALDI"
Bu başlangıçta ithalata bürokratik engelmiş gibi görünen talep, kimi sektör temsilcileri tarafından önce “Hükümet tam da seçimler öncesinde cari açığı düşük çıkarmak için çaba harcıyor” şeklinde yorumlansa da, bu yorum fazlaca itibar görmedi. Çünkü mayıs ayında yapılan ithalatın cari açığa etkilerini görebilmek için en erken haziran ayının sonunu beklemek gerekiyordu. Bu durumda yorumlar, Hükümetin seçim sonrasında “Müdahale ettik, cari açıkta düşme eğilimi başladı” demek için bu operasyonu gerçekleştirdiği şeklinde değişti.

Ancak bakanlığın tip onay belgelerinin orijinallerini talep etmekten çok kısa bir süre vazgeçmesiyle yapılan tüm yorumlar da boşa çıkmış oldu. Mayıs ayında 80 bin 468 adet olarak gerçekleşen toplam satışların 49 bin 72 adedini ithal otomobiller oluşturdu. İthalatçılar bu rakamın, tip onay belgesi talep edilmemiş olması halinde en az yüzde 10 üzerinde çıkabileceğini de iddia ettiler. Yani bakanlığın belge talebi mayıs ayında otomobil ithalatını yüzde 10 oranında geriletti.

LÜKSLER ETKİLENDİ
Mayısta gümrüklerde yaşanan tip onay belgesi gecikmesinden ötürü siparişle araç getiren lüks markalar teslimatta sıkıntılar yaşadı.

UCUZLUK GETİREBİLİR EMİSYONA DAYALI VERGİ
Bakanlığın emisyona dayalı bir vergi çalışması yaptığı söylentisi, sektörde olumlu karşılandı. Otomobil ithalatçıları, bugün lüks diye tanımlanan kimi otomobillerin düşük egzoz emisyonlarından ötürü, daha düşük vergilendirilebileceğini belirtti.

BELGE TALEBİ YENİ VERGİYE YORULDU
Belgelerin bürokratik engel çıkarmak için talep edilmediği anlaşılınca bu kez yeni bir senaryo konuşulmaya başlandı. Bakanlığın araçların belgelerinin tamamını görmek istemesi, yakında uygulanmaya başlanacak olan araçların CO2 salımlarına göre vergilendirilmesine ilişkin yapılmış bir ön çalışma olarak yorumlandı. Bakanlığa birkaç sayfası ibraz edilen belgelerde bu bilgilerin yer almadığı, Türkiye'ye giren araçların tamamına ait bilgilere bir seferde sahip olabilmek için bakanlığı bu yönteme başvurduğu konuşuldu.

BEYANA UYGUNLUK DA DENETLENDİ
Ani bir kararla ithalatçılardan araçların orijinal tip onay belgelerini talep eden Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nın ithal edilen araçların, tip onay belgelerine uygun olup olmadığını denetlemiş olabileceği de ihtimaller arasında. Sektörün büyük ithalatçıları her ne kadar Türkiye'deki resmi ithalatçıların tip onay belgelerine uygun olmayan ithalat yapmayacaklarını kesin bir dille söyleseler de, bu ihtimalin göz ardı edilmemesi gerektiği de konuşuluyor.
Hakan Özenen-HT EKONOMİ