Dershane devri 1 Eylül 2015'te kapanıyor. Dershaneler yola ya özel okul ya da 12 yaş altı öğrencilere eğitim verecek özel etüt merkezleri olarak devam edecek. Özel okula dönüşmek için başvurular Haziran 2014'te başlamıştı. Hatta 2014-2015 eğitim öğretim yılında 117 dershane 'temel lise'ye dönüşmüş ve eğitime başlamıştı. Bu okullar 2018-2019 eğitim öğretim yılı sonuna kadar, diğer okulların bağlı olduğu standartlarda özel okula dönüşmek zorunda. Geçiş süresi boyunca temel liselerde bahçe ve müstakil bina şartı yok. Temel liseler sabahçı-öğlenci olmak üzere ikili eğitim yapılabilecek. Yüz yüze eğitimin dışında uzak eğitim de yapabilecekler. Yani sınavlara hazırlık için öğrencinin vakti kalacak. Dolayısıyla dönüşen dershanelerde fiziki bir değişiklik yok. Öğretmenler de dershanelerin öğretmenleri.

1650 dershane dönüşüm yolunda

Dershanelerin dönüşümü son dönemde hız kazandı. Dershanecilerin bir kısmı dönüşüm kararının iptali için Anayasa Mahkemesi'nde açılan davanın sonucunu bekliyordu. Ama gelecek yıl için kayıt dönemi başlayınca kurumlar arada kaldı. Dershanelere yeni kayıt alamayacakları, ancak okula dönüştüklerinde kayıt alabilecekleri için dönüşüm için başvurmaya başladılar. Toplamda üç bin 204 dershane var. Milli Eğitim Bakanlığı'nın Şubat rakamlarına göre 1650 dershane özel okula dönüşmek için başvurdu. Başvuruların 1207'si onaylandı. Başvuranların büyük çoğunluğu temel liseye dönüşecek.

MEB uyarıyor

Bu yıl dershaneden temel liseye dönüşenler, temel lise olmak için başvuranlar ve başvuruya hazırlananlar "Hem okul, hem dershane" diyerek tanıtım yapıyor. Milli Eğitim Bakanlığı ise velileri uyardı. Özel Öğretim Genel Müdürü Ömer Faruk Yelkenci, bakanlığa bazı velilerin çocuklarını henüz temel lise ruhsatını almayan kurumlara kaydettirdiği ve kayıt paralarını ödedikleri yönünde bilgiler ulaştığını söylüyor. Yelkenci bu kayıtların resmi olmadığını ve ön kayıttan başka bir anlam taşımayacağını söyledi. MEB velilerin mağdur olmaması için internet sitesinden ruhsat alan okulların listesini yayınlıyor.

MEB'in bir diğer uyarısı da, "son sınıfta üniversiteye hazırlık" sloganlarıyla yapılan tanıtımlarla ilgili. Bu liselerde sadece sınava hazırlık yapılamayacağının ve temel lise müfredatının uygulanmasının zorunlu olduğunu vurguluyor.

"Özel okullar dershaneci, dershaneciler özel okulcu oldu"

Özel Dershaneler Birliği (ÖZDEBİR) Başkanı Faruk Köprülü, velilerde lise eğitiminin yanında sınava hazırlık beklentisi de olduğunu belirtiyor. Köprülü "Dershaneler temel lise eğitiminin yanında sınava hazırlık hizmeti de veremeyecekse niye dönüşsün? Zaten çok güzel kampüslerde açılmış özel okular var" diyor. Köprülü dönüşüm sürecinde dört yıllık bir süre için bulunan temel lise formülünün, özel okulları dershaneci, dershanecileri özel okulcu yaptığını söylüyor:

"Özel okullar öğrencileri temel liselere gitmesin diye hafta sonu kurslar açıyor. Dershaneden dönüşen temel liseler de lise diploması verme hakkını elde etmiş oldu. Dört yıl sonra dershaneden dönüşen binlerce özel okul olacak. Ülkenin ekonomik koşulları bu kadar özel okulu kaldırmayacak. "

"12. sınıfta öğretim yapılıyor zaten"

Tüm Özel Öğretim Kurumları Derneği Başkanı İbrahim Taşel, aynı zamanda Final Dergisi Dershanesi kurucusu. Bu dershane de Türkiye genelindeki 206 şubesinin temel liseye ve ortaokula dönüşmesi için başvurdu. Taşel temel liselerin merkezlerde olması, ücret skalasının özel okullara göre düşük olmasının avantaj olduğunu söylüyor. Taşel ücretlerin Anadolu 6-14 bin, İstanbul'da 8-14 bin arasında olabileceğini belirtiyor.

Dershaneden dönüşen temel liselerle ilgili eleştirilerden biri öğrencilerin fiziksel yetersizlikler nedeniyle öğretim dışında sosyal açıdan desteklenemeyeceği. İbrahim Taşel "İş binada da değil eğitim mantığında" diye yanıt veriyor:

"Türkiye'de araştırılsın 12. sınıfa gelmiş çocukların kaçı sosyal etkinliklere katılıyor. Okulda da olsa, dershanede de olsa çocuk sosyal etkinliklerden kopuyor. 12. sınıfta öğretim veriliyor zaten değişen bir şey olmayacak. Temel liseler öğrencilerin ve sektör temsilcilerinin bir anda boşluğa düşmesini de engelleyecek."

"Koleje gidemeyen temel liseye"

Eğitim yılı başında dershaneden temel liseye dönüşen Eyüp Özel Sentez Temel Lisesi , 9, 10, 11 ve 12. sınıftan toplam 80 öğrenciye eğitim veriyor. Kurucu Mehmet Uslu, Anadolu liselerinden öğrenci beklemediklerini ama kendilerine bu liselerden de öğrenci geldiğini anlatıyor:

"Temel liselerin şu an şiarı okul artı dershane. Veliler memnun. Koleje gidemeyen öğrenciler bize geliyor. Büyük okullardan da öğrenci gelmeye başladı temel liselere. Büyük okullar devlet okulu mantığıyla çalışıyor. Buralar ise hala dershane kafası ile çalışıyor. Bahçe sıkıntı ama dönüşüm sürecinde dört yıl için buralar ara okullar. Sosyal açıdan eksikler olabilir ama eksikleri derslerden sonra sınava hazırlık etütleri vererek kapatıyoruz."

Okulda daha önce dershane öğretmeni olarak çalışan 17 öğretmen var. Formasyonu olmayanlar için bakanlık 'ek ders karşılığı sözleşmeli çalışabilirler' esnekliğini tanıdığı için öğretmenlik formasyonu olmayanlar da çalışmaya devam edebiliyor. Bir yandan da formasyon alıyorlar.

MEB'in takviye kurslarına 2,5 milyon öğrenci katılıyor

Milli Eğitim Bakanlığı da örgün ve yaygın eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz takviye kursları başlattı. MEB kursların dershaneye alternatif olmadığını, sınava hazırlık yapılmayacağını açıkladı. Öğrencilerin anlamadığı konular üzerinde durulacağı belirtildi. Kurslar okulların şartlarına göre ya eğitim saatleri sonrasında ya da hafta sonları veriliyor. Milli Eğitim Bakanı Nabi Avcı'nın Şubat ayında verdiği rakamlara göre, Türkiye genelinde 2 milyon 547 bin öğrenci takviye kurslarından yararlanıyor. Bu kursları okullarda çalışan 104 bin 799 öğretmen veriyor. Bakan Avcı dönüşüm öncesinde 1 milyon 220 bin öğrencinin dershanelerden yararlandığını ama takviye kursları sayesinde bu rakamın iki katı olduğunu söylüyor.

"Dershanenin adı temel lise oldu"

Türk Eğitim Derneği Başkanı Selçuk Pehlivanoğlu, ortaya çıkan durumu "okullar dershaneleşiyor" diye nitelendiriyor. Pehlivanoğlu dershane sisteminin sorun olarak kabul edilmesinin olumlu olduğunu ancak bu sorunu ortaya çıkaran gerekçelerin de ortadan kaldırılması gerektiğini anlatıyor:

"Bugün dershanelerin temel lise olması, dershane vasfında olmamasını doğurmaz. Temel liseler açıkça üniversiteye giriş sınavına hazırlayacağız diyor. Dershanenin adı değişmiş olacak. Sınava hazırlık açığını kapatmak için ister devlet okulu, ister özel okul olsun kurslar açılıyor. Bunu yorgunluk içinde gününü tamamlamış okul öğretmenin sırtına yüklerseniz, sonuçları verimli olmaz, katkı sağlamaz. Önerimiz liselerin üç yılda lise, dört yılda ileri lise diploması vermesi. Üç yıl sonunda öğrenciler açıköğretime, meslek yüksek okullarına gitsin. Dört yıl lise okuyanlar ise gireceği fakültenin derslerini alarak hazırlansın üniversiteye."

"Özel okullar da kurs açıyor"

Özel Okullar Birliği Derneği Başkanı Cem Gülan, "hem okul hem dershane" demenin kanuna aykırı olduğunu söylüyor. Devlet ve özel okullarda, dönüşen temel liselerde sadece öğrencinin eksiklerinin giderilebileceğinin, takviye edilebileceğini anlatıyor.

Meselesinin öğrencinin takviye ihtiyacını kaldırmak olduğunu belirten Gülan şöyle konuşuyor:

"Dershanelerin dönüşümündeki geçiş sürecinde okulların dershaneleşebileceği riski olabilir. Bunu devlet ve kurumların elbirliğiyle aşması lazım. Sistem yavaş yavaş oturacaktır. Üniversiteye giriş sistemi değişirse bu daha mümkün olabilir. TEOG takviye ihtiyacını azalttı mesela. Özel okullarda öğrencilerini takviye etmek, okul sonrası ya da hafta sonları kurslar vermek için hazırlıklara başladı".

Dershaneciler ve özel okullar 9-11 Mart tarihinde Antalya'da iki günlük sempozyumda dönüşümü konuşacak. Tüm Öğretim Kurumları Derneği (TÖDER) tarafından düzenlenen programa, bakanlık yetkilileri de katılacak. Dönüşüm sürecinin özel okullara, dershanelere ve eğitim sistemine etkileri ele alınacak.

Umay Aktaş Salman / Al Jazeera