Memur maaşları gözden kaçıyor...

Memur ve memur emeklileri için önümüzdeki iki yıllık süreçte alacakları zamma ilişkin toplu sözleşme imzalandı. Memur ve memur emeklisinin maaşına 2022'nin ilk altı ayı yüzde 5, ikinci altı ayı yüzde 7 artış yapıldı. Artış, 2023'ün ilk altı ayı yüzde 8, ikinci altı ayı yüzde 6 oldu.

Ekonomideki son gelişmeler ise alım gücünün ne kadar düştüğünü gösteriyor. Mal ve hizmetlere gelen zamların memur maaşlarına yapılan zamla yakın bir ilgisi bulunmuyor. Memurlara Ocak ayında toplu sözleşme zammı olarak yüzde 5'e imza atılırken ayçiçek yağından benzin, mazot ve lpg zammına kadar her şeye zam geliyor. En son dün şekere yüzde 25 zam geldi. Süt ve süt ürünlerinde ise yem ve hayvan kaynaklı zamlar her geçen gün artıyor.

ASGARİ ÜCRETLİ DAHA ÇOK ALSIN; AMA MEMUR UNUTULMASIN

Hal böyle olunca asgari ücretlilerin aldıkları maaşlarda eridi. Bu erimeyi gören hükümet elini yüksek tuttu ve şimdi piyasada 3.500 TL civarında bir asgari ücret zammı konuşuluyor. En son Cumhurbaşkanı Erdoğan'a da dün yapılan sunumda hazırlıkların asgari ücretin 3500 TL civarı bir seviyeye gelmesi için çalışmaların yapıldığı bilgisi verildi. Tabiki 3.500 TL ile geçim çok zor ve hatta mümkün değil. Ama bir nebzede olsa yapılacak %25 ve üstü bir zam asgari ücretle çalışanların beklentisi haline dönüştü.

MEMUR MAAŞLARI GÖZDEN KAÇIYOR

Memur maaşlarına yapılan 3+3; 4+4 gibi düşük oranlardaki zamlar ise memur maaşlarını enflasyon karşısında eritti. Öyle bir durum oluştuki son 3 yıldır memurlar toplu sözleşme zammından daha yüksek oranda enflasyon farkı almaya başladılar. En son geçtiğimiz Temmuz ayında memurlara toplu sözleşme zammı yüzde 3 verilirken enflasyon farkı olarak yüzde 5,45 zam verildi. Böylelikle Temmuz zammı yüzde 8,45 oldu.

EN DÜŞÜK MEMUR MAAŞI ASGARİ ÜCRETE KOŞUYOR

Tabi bu yapılan zam oranları ve toplu sözleşme zamları haliyle memur maaşlarını yukarı değil aşağı doğru çekiyor. Ve dikkat çeken bir görüntü de memur maaşlarının asgari ücrete doğru yol alması. Şu anda Temmuz ayı itibariyle en düşük memur maaşı 4.881 TL. Asgari ücret ise 3500 veya 3700 TL gibi bir rakam gelirse en düşük memur maaşına yaklaşmış bir asgari ücret göreceğiz.

NEDEN BÖYLE OLDU?

Memur maaşlarının asgari ücrete yaklaşmasında en temel etken son yıllardaki toplu sözleşme rakamlarının enflasyonun çok ama çok altında kalmasından kaynaklandı. Bu yıl için enflasyon yüzde 19 seviyelerinde beklenirken memur ve memur emeklileri yüzde 3+3 zam aldılar. Enflasyon farkı da alınmasına rağmen memurların aldıkları geç zam oranları geçmiş enflasyonu karşılamada yetersiz kalıyor.

Basit bir hesaplama ile konuyu anlatalım. Memurlar bu yıl yüzde 3+3 şeklinde normalde direk toplandığında yüzde 6 zam olamış görünüyor. Fakat durum öyle değil. Altı aylık yüzde 3, üzerinde ikinci altı ay için yüzde 3 zam alan memurlar doğrudan yüzde 6 zam almıyorlar.

Dünya Gazetesi'nden Emrah Lafçı zam oranlarının nasıl direk toplama ile elde edilmediğini önceki yazılarında paylaşmıştı.

Önce maaş zamlarıyla başlayalım.

Diyelim ki bir memurun maaşı 100 TL olsun. 2022 ilk 6 ayı için % 5 zam aldığında ilk 6 ay maaşı 105 lira olacaktır. 7. ayın başında bir %7 daha zam aldığında maaşı 105*1.07 hesabından 112.35 TL olacaktır. Dolayısıyla bu memur yılın ilk yarısı 105 TL ikinci yarısı 112.35 TL maaş alacak. (Vergi hesaplamalarının etkisini basitlik amacıyla dışarıda bırakıyorum.

İlk 6 ayda %5 artış, ikinci 6 ayda da %12.35 artış olduğuna göre bu iki rakamın ortalamasını almak bize yıl boyu alınan ortalama zammı verecektir. (%5 + %12.35)/2=%8.68. (*5+7=12 değil oniki aylık yüzde 8,68'lik zam yapıyor. Yani memur için 2022 yılı zam oranı 8,68 oluyor) Dolayısıyla aslında hissedilen zam %8.68.

Aynı hesabı 2023 yılı 6 aylık zam oranları olan %8 ve %6 için uyguladığımızda gerçekleşen zammın %11.24 olduğu ortaya çıkıyor.(*8+6=14 değil oniki aylık yüzde 11,24'lük zam yapıyor. Yani memur için 2023 yılı zam oranı 11,24 oluyor)

Emrah Lafçı'nın da açıkladığı zam oranları enflasyon farkı içinde geçerli. Yani memurlar yıllık rakam toplamında yüzde 19 enflasyon oranında zam aldı gözüksede (Enflasyon farkları ile birlikte) zammı yılın başında ilk aydan almadıkları için yılın her iki altı aylık diliminde 6 aylık kayıp yaşıyorlar. Bu da az önceki hesaplama ile açıkladığımızda memurlara yıllık 5+7=12 zam değil yüzde 8,68'lik zam olarak dönüyor. Yani enflayonun altında zam alma devam ediyor.

600 TL SEYYANEN ZAM DA OLAMDI

Sendikaların 600 TL seyyanen zam talepleri ise masada son anda vaz geçildi. Bu konuyuda Kamu Sen Genel Başkanı Kahveci'den öğrendik. Kahveci toplu sözleşmede bir önceki gün olan bir çok maddenin imza günü metinden çıkarıldığını öğrendiklerinde imza törenine katılmama kararı aldıklarını söylemişti. Bu konulardan biri de her memura 600 TL seyyanen zam idi. Bu zammı geçmiş dönem toplu sözleşmelerinin kayıpları için istemişlerdi. Bunun yerine getirilen yılda 4 kere verilen 400 TL toplu sözleşme ikramiyesi ise sadece yüzde 1 sendikalılaşma şartı ile verildi. Milyona yakın memur ise sendika üyesi olamadığı için bu ikramiyeden faydalanamıyor.

7.200 TL BIRAKILDI, 1.600 TL'YE RAZI OLUNDU

Kaldıki 4 kere verilen 400 TL yılda 1.600 TL yapıyor. Halbuki memurlar maaşlarında aylık 600 TL zam alsa idi hem gelecek dönemlerde bu rakamında üstüne toplu sözleşme zammı alacaklardı. Ve yine ayda 600 lira yıllık olarak memurlara kabaca 7.200 TL zam olacaktı. Bu da son anda metinden çıkarıldı.

3600 EK GÖSTERGE

Kamuda söz verilen 3600 ek gösterge için ise bu yıl Ocak ayında Meclis'e geleceği Bakan Bilgin tarafından ifade edildi. Fakat kapsamı hakkında henüz bir açıklama yok. Kamuda beklenti tüm memurları kapsayan bir düzenleme olması yönünde ki, bu konuda çok haklılar. En azından bu maaş kayıplarını tüm memurlar 3600 ek gösterge düzenlemesi ile bir nebze de olsa telafi edebilecekler.