Sayıştay Başkanlığının 2020 yılı Kamu İdareleri Denetim Raporu yayımlandı. Raporda idari para cezalarının personele rücu edilmesi gerektiği belirtildi. İşte Sayıştay raporunun ilgili bölümü:

BULGU 9: Sosyal Güvenlik Kurumu Tarafından Uygulanan İdari Para Cezalarının Bakanlık Bütçesinden Ödenmesine Rağmen İlgililere Rücu Edilmemesi

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nda belirtilen sigorta iş ve işlemlerine ilişkin yükümlülüklerin yerine getirilmemesi nedeniyle Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından uygulanan idari para cezalarının Bakanlık bütçesinden ödendiği, ancak ilgililere rücu edilmediği görülmüştür.

5510 sayılı Kanun'un muhtelif maddelerinde; bildirgenin Kanunda belirtilen usul, şekil ve sürede verilmemesi, gerekli belgelerin kuruma sunulmaması, eksik bildirim, bildirimlerin yasal süresi içinde yapılmaması gibi yükümlülükleri yerine getirmeyen ilgililer hakkında idari para cezaları öngörülmüştür. Uygulanacak idari para cezaları ise aynı Kanun'un 102'nci maddesinde belirlenmiştir.

5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nun 8'inci maddesinde, her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanların, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumlu oldukları ifade edilmiştir.

Diğer taraftan; 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 10'uncu maddesinde, "Devlet memurları amiri oldukları kuruluş ve hizmet birimlerinde kanun ve diğer mevzuatla belirlenen görevleri zamanında ve eksiksiz olarak yapmaktan ve yaptırmaktan, maiyetindeki memurlarını yetiştirmekten, hal ve hareketlerini takip ve kontrol etmekten görevli sorumludurlar." denilmektedir. Aynı Kanun'un 12'nci maddesine göre devlet memurunun kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizliği sonucu idare zarara uğratılmışsa, bu zararın ilgili memur tarafından karşılanmasının esas olduğu belirtilmiştir.

Devlete ve Kişilere Memurlarca Verilen Zararların Nevi ve Miktarlarının Tespiti, Takibi, Amirlerinin Sorumlulukları, Yapılacak Diğer İşlemler Hakkında Yönetmelik'in 9'uncu maddesinde de; "Memurlarca verilen zararların miktarının tesbiti ve ilgililerden bu yönetmelik veya genel hükümlere göre tahsili konusunda yapılacak işlemlerin zamanında ve eksiksiz yürütülmesinden, zararı veren memurların görevli bulundukları kurum ve kuruluşların o mahaldeki amirleri müteselsilen sorumludurlar." denilmektedir.

Yukarıdaki düzenlemelere göre; 5510 sayılı Kanun'da öngörülen yükümlülüklerin yerine getirilmemesinden kaynaklanan idari para cezalarının oluşmasında kusur, ihmal veya tedbirsizliği bulunan görevlilerin tespitine yönelik inceleme yapılması ve ödenen tutarların sorumluluğu bulunan kişilere rücu edilmesinin sağlanması amirlerinin sorumluluğundadır. 2020 Yılı Faaliyet Sonuçları Tablosuna göre Bakanlık bütçesinin çeşitli harcama kalemlerinden SGK'ya toplam 4.921.081,02 TL tutarında idari para cezası ödemesi yapıldığı tespit edilmiştir. Yapılan incelemelerde hatalı uygulamanın önceki yıllarda da mevcut olduğu, Bakanlıkça gerekli uyarılar yapılmasına rağmen, rücu işlemine esas olmak üzere sorumluluk tespitine yönelik inceleme yapılmadan ödemeye devam edildiği anlaşılmıştır. Uygulamanın düzeltilmesi ve kamu zararı oluşmaması adına kusur, ihmal veya tedbirsizliği bulunan görevlilerden ödenen idari para cezalarının rücuen tahsili sağlanmalıdır.

Bu itibarla; 5510 sayılı Kanun'da belirtilen yükümlülüklerin Bakanlığa bağlı birim ve müdürlükler tarafından öngörülen usul, şekil, süre ve kapsamda yerine getirilmesini sağlayacak ve bu cezaların oluşmasını engelleyecek kontrol mekanizmalarının kurulması için gerekli tedbirlerin alınması ve sorumluluğu bulunanlar hakkında gerekli idari soruşturma ve cezai yaptırımların uygulanması gerektiği değerlendirilmektedir.