Zeynep Tuğrul

Suriye'deki gelişmeler sonrası TSK'ya 'Hazır ol" talimatını veren Ankara, sınırdaki tehditle mücadele için ihtiyaç duyulan uluslararası hukuki altyapıyı da hazırladı.

BM kurulduğundan bu yana, Güvenlik Konseyi'nin müdahale konusunda her tıkanışında, uluslarası güçlerin "İnsani gerekçelerle" gerçekleştirdiği 7 askeri operasyon, Başbakanlık'ta inceleniyor. Bu uluslararası askeri emsaller arasında, Irak, Libya, Kosova, Kongo, Siera Leone, Liberya ve Kore'ye yapılan askeri operasyonlar bulunuyor.

Gerekçeler sıralandı

Hukiki gerekçe şöyle açıklıyor:

"Barışı tehdit eden, bozan ya da BM Şartı'nda belirtilen durumlarda öncelikli olarak BM Güvenlik Konseyi harekete geçmekle yükümlüdür. Ancak bugün Suriye örneğinde Rusya ve Çin'in yaptığı gibi, daimi üyelerden biri veto hakkını kullanırsa, Güvenlik Konseyi tıkanıyor. Bu nedenle, geçmişten bu yana en az 7 örnekte kullanılan ve tıkanan Güvenlik Konseyi'ni hukuksal olarak by-pass eden örnekler inceleniyor."

Ankara'da incelenen ve Güvenlik Konseyi kararı ya da izni olmaksızın, uluslararası koalisyonlara müdahale hakkı veren emsaller şunlar:

-Kore ve Barış için Güvenlik Kararı: BM Genel Kurulu 1950 yılında, Kore Savaşı sırasında, 377 sayılı bir karar alarak, "Barış için Birleşme" hakkı verdi.

-Irak Örneği: Körfez Savaşı'nın bitmesiyle Saddam yönetiminin Kuzey Irak'ta giriştiği sindirme harekatı üzerine 1991 Nisan'ında Irak'tan Türk sınırlarına yönelen toplu bir göç hareketi başladı. Türkiye'nin yardım çağrısı üzerine, 13 ülkeden 22 bin askerin Türkiye'ye gelmesiyle, Huzur operasyonu adıyla, çok uluslu operasyon başlatıldı.

-Libya Örneği: 2011'de düzenlenen askeri operasyondur. Paris'te düzenlenen Libya konulu toplantıya, BM Genel Sekreteri Ban Ki-moon, dönemin Fransa Cumhurbaşkanı Sarkozy, ABD Dışişleri Bakanı Clinton, İngiltere Başbakanı Cameron ve Almanya Başbakanı Merkez katılmış ve toplantının hemen ardından, BM Güvenlik Konseyi kararı olmaksızın, Fransa tarafından, Libya'ya hava ve füze saldırısı başlatıldı.

-Kosova Örneği: İnsani gerekçelerle askeri müdahalenin doruk noktası, NATO'nun Kosova'ya müdahalesi ile gerçekleşti. Rusya'nın, Kosova'ya müdahaleyi veto edeceği açığa çıkınca oylama gerçekleştirilmedi ve NATO Güvenlik Konseyi'nin yetkilendirmesi olmaksızın askeri müdahalede bulunuldu.

-Liberya Örneği: Liberya örneği, BM Güvenlik Konseyi kararı olmadan oluşturulan çok uluslu koalisyonların müdahalesi ile ciddi ve yaygın insan hakları ihlallerini durdurulmasının en klasik örnekleri arasında yer alıyor.

-Kongo ve Sierra Leone Örneği: Belçika ve Fransa'nın Eylül 1991'de, Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ne; İngiltere'nin ise Mayıs 2000'de Sierra Leone'ye düzenlediği askeri müdahalelerdir. Bu operasyonlarda, Güvenlik Konseyi kararları bulunmamaktadır.