BURAK KILANÇ

Kurulduğu ilk günden beri her daim mercek altında tutulan ve yerli yersiz eleştirilen YÖK, son yıllarda bazı kritik konularda hayata geçirdiği vizyoner açılımlarla dikkat çekiyor. Bu bağlamda öğrencilerin önüne konan eğitim olanaklarının artması ve geçmişten miras kalan bazı suni engellerin kalkması yönünde önemli adımlar atıldığına tanıklık oluyoruz. 2014 ÖSYS bu kritik döneminde, tüm yükseköğretim camiasını yakından ilgilendiren konularda kafalara takılan bazı soruları doğrudan işin başındaki kişiye YÖK Başkanı Prof. Dr. Gökhan Çetinsaya'ya yönelttik.

Geçtiğimiz hafta YÖK internet sitesinde, LYS'ye başvuracak adayların tüm LYS oturumlarına katılmaları konusunda bir öneriye yer verdiniz. Bu önerinin gerekçesi nedir?

Türkiye'de yükseköğretime erişim konusunda analizler yaptığımızda; liseden mezun olan öğrencilerimizin sayısı bugün itibariyle 800 bin civarında olmasına rağmen sınava başvuran öğrenci sayısının 2 milyona yaklaştığını görüyoruz. Bu 2 milyon kişiden de yıllara göre 500 ila 700 bin arasındaki öğrencimizin bir üniversite programına kayıtlı ya da bir üniversite programından mezunu olduğu halde çeşitli nedenlerle yeniden üniversite sınavına girmiş. Biz bir yandan bunun sebepleri üzerinde çalışırken, bir yandan da bu kişilerin sistem üzerinde baskı oluşturmadan, adalet prensibini de zedelemeden istedikleri programa nasıl geçebilecekleri konusunda çalışmalar yürüttük ve bu hedef doğrultusunda politikalar geliştirdik.

FARKLI PUAN TÜRLERİ DE DAHİL

Bunlardan birisi, yatay geçiş imkanlarının genişletilmesi politikasıdır. Klasik yatay geçiş mekanizmaları aynı şekilde uygulanmaya devam ederken, yeni modelle ister farklı program, ister farklı puan türleri arasında olsun öğrencinin yatay geçiş yapmasına fırsat veriyoruz.

Yani bir başka deyişle, ÖSYS sürecinde doğru tercih yapamamış adayların önündeki olanakları artırmış, onlara ikinci bir şans tanımış oluyorsunuz...

Evet. Diyoruz ki, öğrenci isteseydi o tarihte o programa hak kazanabilirdi. Yanlış tercih yapmış olabilir, aile veya çevrenin baskısı olmuş olabilir, öğrencinin fikirleri değişmiş olabilir, mutsuz olabilir... Biz bunun adil olduğunu düşünüyoruz. Buna benzer bir yan uygulama halen İngilizce programda başarılı olamayan öğrencilerin muadil Türkçe programlara yerleştirilmeleri şeklinde zaten yapılıyor. Bütün bunları, söylediğim gibi, adalet prensibini zedelemeden yapıyoruz. Ben bu uygulamaların uzun vadede çok yararlı sonuçlar vereceğine inanıyorum. Bu sistemin işlemesi için de adayların mümkünse LYS sınavlarının bütün oturumlarına girip sınavları almaları gerekiyor ki puanları oluşsun.

Öğrencilere sunulan yatay geçiş olanakları dışında, bir de çift anadal ve yan dal uygulamaları var. Bazı üniversitelerde tüm bölümler arasında çift anadal yapabilme olanağının önünün açıldığı söyleniyor. Mesela TS puanı ile Türk Dili Edebiyatı Bölümü'ne girmiş bir öğrencinin MF puanıyla öğrenci alan Mimarlık ile çift anadal yapabilmesi artık mümkün. Sizce herkesin her bölümle çift anadal yapabilmesi gerçekçi mi? YÖK bu konuda ne düşünüyor?

2. politikamız çift anadal imkanlarının genişletilmesi. 70 not ortalaması olmak kaydıyla, Hukuk, Tıp ve Sağlık ile Mühendislik programları hariç, kontenjanlar üniversite senatoları tarafından belirlenmek üzere çift anadal imkanlarının genişletilmesine fırsat tanıyoruz. Eğitim Fakültesi, İktisadi İdari Bilimler Fakültesi gibi fakültelerimizdeki öğrencilerimize ya da istihdam endişesi taşıyanlara çift anadal yapmak suretiyle hem ufuklarını hem de iş olanaklarını genişletmelerine kapı aralıyoruz.

3. POLİTİKAMIZ DİKEY GEÇİŞ

Hem yatay geçiş hem de çift anadal konusunda atılan adımlar öğrenciler için müjde niteliğinde. Öğrencilerin eğitim-öğretim olanaklarını artırmaya yönelik gündeminizde başka değişiklikler de var mı?

Üçüncü politikamız Dikey Geçiş kontenjanlarının artırılması. Son yıllarda yaptığımız düzenlemelerle DGS kontenjanlarının önemli oranda artırıldığını, 2010 yılında 18 bin civarında olan kontenjanların 2013 yılında 35 binin üzerine çıktığını görüyoruz. 2006-2007 yıllarında 48 bine düşen DGS başvuruları yapılan düzenlemelerle her yıl artarak 2013 yılında 164 bin 024'e ulaştı. Bu arada, engelli öğrencilerimiz için de çok önemli bir karar aldık. Özel yetenek sınavıyla öğrenci alan programlarda özel yetenek sınavına kabul edilebilmek için gerekli olan 140 puan barajını 100'e indirerek engelli öğrencilerimizin de üniversitelerimize yerleşmelerini kolaylaştırmış olduk.

YÖNETMELİK DEĞİŞİYOR

Yükseköğretim kurumlarındaki yatay geçiş, çift anadal ve yandal uygulamasıyla ilgili esaslar 24.04.2010 tarih ve 27561 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Yükseköğretim Kurumlarında Önlisans Ve Lisans Düzeyindeki Programlar Arasında Geçiş, Çift Anadal, Yan Dal İle Kurumlar Arası Kredi Transferi Yapılması Esaslarına İlişkin Yönetmelik"te bulunuyor.

Yönetmeliğe 21 Eylül 2013'te eklenen bir madde ile yatay geçiş konusunda yapılacak kalıcı değişikliklerin sinyali verilmiş, üniversiteye yeni yerleşen öğrencilerin, eğitim öğretim yılının başlangıcından itibaren en geç 1 ay içerisinde yatay geçiş yapmasının önü açılmıştı. Önümüzdeki haftalarda Resim Gazete'de yayımlanası beklenen yeni yönetmelikle gelecek değişiklikler şunlar:

NOTLAR TRANSKRİPTE EKLENECEK

Yönetmeliğin 11. Maddesi'nin 10. Fıkrası'nda yapılan değişiklikle yatay geçişle gelen öğrencilerin önceki diploma programında aldığı ve başarılı olduğu derslerin intibakı yapılarak, bu derslere ilişkin daha önce alınan notlar transkripte eklenecek.

HAZIRLIK SINIFINDAN İTİBAREN

Yönetmeliğin Ek-1 Maddesi'nde yapılan değişikliğe göre öğrencinin kayıt olduğu yıldaki merkezi yerleştirme puanın, geçmek istediği diploma programının taban puanına eşit ya da yüksek olması durumunda, öğrenci, hazırlık sınıfı da dahil olmak üzere yatay geçiş için başvuru yapabilecek. Yatay geçişe ilişkin başvuru takvimi, öğrenci kontenjanlarına ilişkin esaslarla yatay geçişlere ilişkin usul ve esaslar, Yükseköğretim Yürütme Kurulu tarafından tespit edilecek. Öğrencilerin başvuruları kurullar tarafından değerlendirilerek yatay geçişler kabul edilecek. Başvurunun kontenjandan fazla olduğu durumlarda ÖSYS puanı en yüksek adaydan başlayıp sıralanarak kontenjan kadar adayın yatay geçişi kabul edilecek. 2014 ÖSYS'yle üniversiteye yerleşen adaylar, taban puan şartını sağlamaları durumunda, en baştan (hazırlık sınıfı dahil) diğer bir bölüme yatay geçiş yapabilecekler.

'ÇİFT ANADAL'IN ÖNÜ AÇILIYOR

Yönetmeliğin 17. Maddesi'nin 2. Fıkrası'nda yapılan değişikliğe göre:

- Mühendislik, Tıp, Sağlık Bilimleri ve Hukuk programlarıyla çift anadal yapmak mümkün olmayacak. Örneğin; işletme okumakta olan bir öğrencinin mühendislik dallarından biriyle çift anadal yapmasına izin verilmiyor.

- Mühendislik, Tıp, Sağlık Bilimleri ve Hukuk dışındaki programlar arasında çift anadal yapılmasının önü açılmış durumda. Kontenjanlar konusunda da net bir alt sınır getiriliyor. Senatolar tarafından belirlenecek çift anadal kontenjanları en az ilgili program kontenjanının %20'si kadar olacak.

- Yeni düzenlemede, yönetmeliğin 17 Maddesi'nin 10. Fıkrası yürürlükten kaldırılıyor. Eskiden üniversiteler, senato kararıyla çift anadal programlarına ilişkin yönetmelikte belirtilenlere ilave yeni koşullar getirilebiliyor ve öngörülen asgari başarı notları yükseltilebiliyorlardı. Böylece çift anadal uygulamasına sıcak bakmayan üniversitelerin öğrenciyi zorlayıcı katı senato kararları almasının önü kesilmiş olacak.

YATAY GEÇİŞ YÖNTEMLERİ

1 - Kurum içi programlar arası yatay geçiş

- Bir üniversitenin kendi bünyesindeki fakülte, yüksekokul, konservatuvar veya meslek yüksekokulunun eşdeğer düzeyde diploma programlarına ilgili yönetim kurulu tarafından belirlenen kontenjanlar dahilinde yata geçiş yapılabilir.

- Yatay geçiş kontenjanları her bir diploma programı için 2. yarıyıldan başlamak ve 5. yarıyıl dahil olmak üzere, kontenjan ilan edilen her yıl için ÖSYM kılavuzundaki kontenjanını %15 geçmeyecek biçimde, yönetim kurulları tarafından karara bağlanır.

- Kontenjanlar, senatonun belirlediği şartlar ve taban puanlar son başvurudan 15 gün önce ilan edilir.

- Farklı merkezi sınav puanları ile öğrenci alan programlara yatay geçiş için öğrencinin merkezi sınava girdiği yıl itibarıyla geçmek istediği diploma programı için geçerli olan puan türünde aldığı merkezi yerleştirme puanının, geçmek istediği diploma programına eşdeğer, yurtiçindeki diğer üniversitelerin diploma programlarının en düşük taban puanından az olmaması şartı aranır.

- Yetenek sınavı ile öğrenci alan diploma programlarına kurum içi yatay geçişlerde diğer şartların yanı sıra yetenek sınavında da başarılı olma şartı aranır.

2 - Kurumlar arası yatay geçiş

- Yükseköğretim kurumlarının aynı düzeydeki eşdeğer diploma programları arasında ve Yükseköğretim Kurulu tarafından yayınlanan kontenjanlar çerçevesinde yapılır.

- Öğrencinin kayıtlı olduğu programda bitirmiş olduğu dönemlere ait genel not ortalamasının en az 100 üzerinden 60 olması şarttır.

- Önlisans derecesinde, hazırlık, birinci ve son dönemde yatay geçiş yapılamaz.

- Lisans derecesinde, hazırlık, birinci ve son sınıfta yatay geçiş yapılamaz, diğer yıllara yapılabilir.

- Kontenjan sınırlaması bulunmayan açık veya uzaktan öğretim programlarına yatay geçiş yapmak isteyen öğrenciler, eylül ayının ilk haftasının son günü mesai saati bitimine kadar ilgili yükseköğretim kurumuna başvuruda bulunurlar.

3 - Merkezi yerleştirme puanıyla yatay geçiş

- Öğrencinin kayıt olduğu yıldaki merkezi yerleştirme puanı, geçmek istediği programının girdiği yıldaki taban puanına eşit veya yüksek olması durumunda başvuru yapılabilir.

- Hazırlık ve son sınıf da dahil olmak üzere yatay geçiş için eğitim öğretim döneminin başlamasından itibaren en geç bir ay içinde başvuru yapılabilir.

- Yatay geçiş yapılmak istenilen programının ÖSYM kılavuzunda öngörülen öğrenci kontenjanının %10'unun geçmemek şartıyla başvurular, ilgili yükseköğretim kurumlarınca alınarak yapılır.

- Başvurunun kontenjandan fazla olduğu durumlarda ÖSYS puanı en yüksek olan adaydan başlanarak sıralanarak kontenjan kadar adayın yatay geçişi kabul edilir.

- Özel yetenek sınavı ile kayıt olan öğrenciler de merkezi yerleştirme puanı ile yatay geçiş başvurusu yapabilir. Özel yetenek sınavı ile öğrenci alan programlara yatay geçiş yapılamaz.(Kaynak : YÖK Başkanlık Özel Kalem)

Burak Kılanç'ın özel notu:

Geçtiğimiz perşembe yayımlanan köşe yazımda, LYS'ye başvuracak adaylara olabildiğince çok LYS testine katılmalarını önermiş, bunun gerekçelerini anlatmıştım. Prof. Dr. Gökhan Çetinsaya ile yaptığım sohbetin ardından üniversite adaylarına söyleyeceğim tek şey var: Geleceği düşünen tüm LYS'lere girer.