Cihan DOĞAN

Kurumların en çok yaptığı hatalardan birisi de eş durumu tayininde harcırah konusudur. Bu hataların oluşmaması için konuyu detaylı açıklayacağız.

Eş durumu nedeniyle tayini çıkan memur ve hizmetlilerin harcırahı nasıl hesaplanır?

Hangi halde harcırahtaki değişken unsur yarım hesaplanır?

Bu durumları örneklerle açıklayacağız...

Öncelikle mezkur kanunun ilgili maddesine bakalım:

HARCIRAH KANUNU

Kanun Numarası: 6245

YURTİÇİNDEN YER DEĞİŞTİRME MASRAFI:

Madde 45 - (Değişik madde: 11/12/1981 - 2562/19 md.)

(Ek fıkra: 16/06/1983 - 2851/4 md.) Bu maddeye göre harcıraha müstehak memur veya hizmetlinin eski görev mahallinden yeni görev mahalline atanan memur veya hizmetli eşine (c) bendi uyarınca hesaplanacak miktarın yarısı ödenir.

Bu maddenin açıklaması şu dur: Her ikisi de memur veya hizmetli olan eşler, aynı yerden aynı yere atanmış, başka bir ifadeyle her iki eşin de eski ve yeni memuriyet mahallerinin aynı olması halinde (atamalarının farklı zamanlarda olup olmadığına bakılmaksızın) bunlardan birisine yer değiştirme masrafının değişken unsurunun tamamının, diğer eşe ise yarısının ödenmesi gerekmektedir.

Ancak;

a) Eşlerden sadece birisinin memuriyet mahallinin değişmesi,

b)Eşlerin, farklı memuriyet mahallerinden aynı memuriyet mahalline atanmaları,

c) Eşlerin aynı memuriyet mahallinden farklı memuriyet mahallerine atanmaları,

d) Eşlerin, farklı memuriyet mahallinden farklı farklı memuriyet mahallerine atanmaları,

durumunda harcıraha müstahak eşlerin her biri için yer değiştirme masrafının değişken unsurunun tam olarak ödenmesi gerekmektedir.

Öte yandan, Memuriyet mahalleri farklı olan, başka bir ifadeyle başka bir yerde görev yapmakta olan memur veya hizmetlinin yine başka bir yerde görev yapmakta olan memur veya hizmetli ile evlenmesi nedeniyle onun bulunduğu yere atanması durumunda da harcıraha müstehak eş için yer değiştirme masrafının değişken unsurunun tam olarak ödenmesi gerekmektedir.

Bu doğrultuda;

1. Her eş durumu tayininde (değişken unsur olan) yol mesafe ücreti yarım hesaplanmaz,
2. Eş durumu harcırah hesaplanmasında zamana değil memuriyet mahalline bakılır,
3. Eşi özel sektörde çalışan kişiler eş durumundan tayin olduğunda harcırahı yarım hesaplanmaz,
4. Harcırahı yanlış hesaplananlar kurumlarına dilekçe vererek eksik hesaplanan kısmın taraflarına iadesini isteyebilirler.

Yukarıdaki açıklamalara göre örnek hesaplamalar yapalım:

ÖRNEK 1) A ilinin x ilçesinden B ilinin y ilçesine tayin olan (yani eski ve yeni memuriyet mahalleri aynı olan) memur veya hizmetli eşlerin; Dereceleri: 5-15 arası , Km: 1000 , Taşıt ücreti : 80 TL çocuk yok.

Hesaplama:

İlk giden eşin harcırahı;

20 x 34,18 = 683,6 (alacağı yevmiye)

1000 x 1,709 = 1709 (yol mesafe ücreti)

80 TL (taşıt ücreti)

34,18 TL (24 saate kadar olan seyahat süresi için yevmiye)

683,6 + 1709 + 80 + 34,18= 2506,78 TL harcırah alır. Bu tutar üzerinden binde 7,59 oranında damga vergisi kesilir.

Sonra giden eşin harcırahı;

20 x 34,18 = 683,6 (alacağı yevmiye)

(1000 x 1,709) / 2 = 854,5 (yol mesafe ücreti)

80 TL (taşıt ücreti)

34,18 TL (24 saate kadar olan seyahat süresi için yevmiye)

683,6 + 854,5 + 80 + 34,18= 1652,28 TL harcırah alır. Bu tutar üzerinden binde 7,59 oranında damga vergisi kesilir.

ÖRNEK 2) A ilinin x ilçesinden B ilinin y ilçesine tayin olan (yani eski ve yeni memuriyet mahalleri aynı olan) memur veya hizmetli eşlerin; Dereceleri: 1-4 arası , Km: 1000 , Taşıt ücreti : 80 TL, 2 çocuk (babanın üzerine)

Hesaplama:

İlk giden eşin harcırahı; (erkek olduğunu varsayalım)

20 x 35,24 = 704,8 (alacağı yevmiye)

10 x 35,24 = 352,4 (1.çocuk için yevmiye)

10 x 35,24 = 352,4 (2.çocuk için yevmiye)

1000 x 1,762 = 1762 (yol mesafe ücreti)

80 x 3 = 240 (taşıt ücreti)

35,24 x 3 =105,72 (24 saate kadar olan seyahat süresi için yevmiye)

704,8 + 352,4 +352,4 + 1762 + 240 + 105,72 = 3517,32 TL harcırah alır. Bu tutar üzerinden binde 7,59 oranında damga vergisi kesilir.

Sonra giden eşin harcırahı;

20 x 35,24 = 704,8 (alacağı yevmiye)

(1000 x 1,762) / 2 = 881 (yol mesafe ücreti)

80 x 1 = 80 (taşıt ücreti)

35,24 x 1 =35,24 (24 saate kadar olan seyahat süresi için yevmiye)

704,8 + 881 + 80 + 35,24 = 1701,04 TL harcırah alır. Bu tutar üzerinden binde 7,59 oranında damga vergisi kesilir.

NOT: Yukarıdaki hesaplamalar aynı mahalden aynı mahalle tayin olan memur veya hizmetliler için geçerlidir. Eğer eşlerin eski veya yeni memuriyet mahallerinden birisi farklı olursa her iki eşin de harcırahtaki değişken unsuru tam hesaplanır...

Bu durumu da bir kaç örnek ile açıklayalım.

(ÖRNEK 3) A ilinin x ilçesinden B ilinin y ve z ilçelerine tayin olan (yani eski memuriyet mahalleri aynı yeni memuriyet mahalleri farklı olan) memur veya hizmetli eşlerin; Dereceleri: 5-15 arası , Km: 1000 , Taşıt ücreti : 80 TL çocuk yok.

Hesaplama:

İlk giden eşin harcırahı;

20 x 34,18 = 683,6 (alacağı yevmiye)

1000 x 1,709 = 1709 (yol mesafe ücreti)

80 TL (taşıt ücreti)

34,18 TL (24 saate kadar olan seyahat süresi için yevmiye)

683,6 + 1709 + 80 + 34,18= 2506,78 TL harcırah alır. Bu tutar üzerinden binde 7,59 oranında damga vergisi kesilir.

Sonra giden eşin harcırahı;

20 x 34,18 = 683,6 (alacağı yevmiye)

1000 x 1,709 = 1709 (yol mesafe ücreti)

80 TL (taşıt ücreti)

34,18 TL (24 saate kadar olan seyahat süresi için yevmiye)

683,6 + 1709 + 80 + 34,18= 2506,78 TL harcırah alır. Bu tutar üzerinden binde 7,59 oranında damga vergisi kesilir.

(ÖRNEK 4) A ilinin x ve y ilçelerinden B ilinin z ilçesine tayin olan (yani eski memuriyet mahalleri farklı, yeni memuriyet mahalleri aynı olan) memur veya hizmetli eşlerin; Dereceleri: 1-4 arası , Km: 1000 , Taşıt ücreti : 80 TL, 2 çocuk (babanın üzerine)

Hesaplama:

İlk giden eşin harcırahı; (erkek olduğunu varsayalım)

20 x 35,24 = 704,8 (alacağı yevmiye)

10 x 35,24 = 352,4 (1.çocuk için yevmiye)

10 x 35,24 = 352,4 (2.çocuk için yevmiye)

1000 x 1,762 = 1762 (yol mesafe ücreti)

80 x 3 = 240 (taşıt ücreti)

35,24 x 3 =105,72 (24 saate kadar olan seyahat süresi için yevmiye)

704,8 + 352,4 +352,4 + 1762 + 240 + 105,72 = 3517,32 TL harcırah alır. Bu tutar üzerinden binde 7,59 oranında damga vergisi kesilir.

Sonra giden eşin harcırahı;

20 x 35,24 = 704,8 (alacağı yevmiye)

1000 x 1,762 = 1762 (yol mesafe ücreti)

80 x 1 = 80 (taşıt ücreti)

35,24 x 1 =35,24 (24 saate kadar olan seyahat süresi için yevmiye)

704,8 + 1762 + 80 + 35,24 = 2582,04 TL harcırah alır. Bu tutar üzerinden binde 7,59 oranında damga vergisi kesilir.