ALİ TEZEL SORULARI YANITLADI
GAZETE HABERTURK- HT EKONOMİ

SORU
Babam, Ekim 2004’te öldü anneme ve bize Emekli Sandığı’ndan maaş bağlandı fakat annemin kendi babası Bağ-Kur’luydu biz aylık için başvurmamıştık. Şimdi hakkı olduğunu öğrenince başvurduk. Şimdi aylık bağladılar ama geriye doğru aylıkları talep hakkımız var mı? Hüseyin Kaya

Sayın okurum, babanızın vefat ettiği tarihte geçerli olan 1479 sayılı Bağ-Kur Kanunu’nun 1’inci maddesi gereğince,
“a) Ölüm tarihinde en az beş tam yıl sigorta primi ödemiş olan,
b)Malullük veya yaşlılık aylığı almakta iken yahut yazılı olarak istekte bulunupmalullük veya yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazandıktan sonra ölen,
c) Bağlanmış bulunan malullük veya yaşlılık aylıkları kesilmiş olan sigortalılardan ölen,
d) En az beş tamyıl sigorta primi ödemiş olanlardan toptan ödeme talebinde bulunmakla beraber, toptan ödeme yapılmadan ölen, Sigortalının hak sahibi kimselerine yazılı talepleri halinde aylık bağlanır...”. Maddenin son cümlesinden de görüleceği üzere hak sahiplerinin (dul ve yetimlerin) yazılı talep şartı 2003 yılında getirilmiştir.

Yine aynı Kanun’un “Hakkın Düşmesi” başlıklı 78’inci maddesine göre de; “Madde 78 -Bu Kanunda aksine hükümbulunmadıkça, cenaze yardımı ve ölümtoptan ödeme hakları, hakkı doğuran olay tarihinden başlanarak 10 yıl içinde istenmezse düşer. Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarından herhangi bir döneme ilişkin aylığını beş yıl içinde almayanların bu döneme ilişkin aylıkları ödenmez” denildiğinden anneniz de kocasından dul aylığı aldığı için Bağ-Kur’dan da yetimaylığı hakkımyok diyerek veya bu hakkı olduğunu bilmeyerek 5 yıl içinde talep etmediğinden bu hakkı düşmüş.

5510 İLE DURUM BİRAZ DEĞİŞTİ
1479 sayılı Bağ-Kur Kanunu 01.10.2008 günü yürürlükten kaldırıldı ve yerine de 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu getirildi bu Kanun’un 97’ncimaddesine göre ise; “Madde 97 - Bu Kanunda aksine hükümbulunmayan hallerde, iş kazası,meslek hastalığı, vazifemalullüğü ve ölümhallerinde bağlanması gereken gelir ve aylıkların, hakkın kazanıldığı tarihten itibaren beş yıl içinde istenmeyen kısmı zamanaşımına uğrar. Kurumamüracaat etmemenin haklı bir sebebe dayandığını genel hükümlere göre ispat edenler hakkında, yukarıdaki hükümler uygulanmaz...” denilmiştir ama uygulamanın başlangıcı olarak da 01.10.2008 günü baz alınmıştır.

Bu sebeple annenize 01.10.2008 gününden bugüne kadar geçmiş süreleri için SGK birikmiş yetimaylığı gönderecektir, göndermelidir. Bunu yapmazsa dilekçe ile talep edin, yine vermezse bu kere iş mahkemesinde dava açın. Bu arada SGK’nın hemdul ve yetimkalanlara haklarını hatırlatıcı bir bilgilendirme yapmayıp hemde bunlar 5 yıl içinde haklarını istemezlerse dulyetimaylık hakları düşer demesi de bana göre doğru değildir.

İş kazası gelirinizi SGK’dan alabilirsiniz
Ali Bey 22.04.2009’da müdürümün talimatıyla şirket aracımızla bir müşterimize gittim, dönüşte trafik kazası geçirdim boynum kırıldı. Tutanaklara tabii ki iş değil trafik kazası olarak geçti. Şu an aynı işyerinde çalışıyorum fakat işyerim benden %100 performans bekliyor. Çalışma saatim haftanın 7 günü 18-20 saattir. Buna değil ben, normal personel bile zor dayanıyor. Çorlu Devlet Hastanesi’nden % 23 özürlü raporu aldım, fakat 6 ay sonra yine platin takıldı boynumda 12 adet vida var ve ağrılarım hiç geçmiyor. Doğum tarihim 11.06.1969, işe girişim 14.04.1985 ve 5108 gün prim ödemem var. Sorularım: 1. Bu durum normal olmadığı için malulen emeklilik yasasına konmamış olabilir mi? 2. Malulen olamasam da normal emekli olduğumda bu özürlü durumumdan emekli maaşım farklı bağlanır mı? Mesut Gezer

Sayın okurum, başınızdan geçen olay trafik kazası da olsa, 5510 sayılı Kanun’un 13’üncü maddesi gereğince “iş kazasıdır”. Bu sebeple bir an önce SGK’ya iş kazası olayıyla ilgili soruşturmayı başlatıp size sürekli iş göremezlik geliri bağlanması için dilekçe veriniz. Soruşturma sonunda kazadan yüzde 23 sürekli iş göremez kaldığınız için kazadan önceki son 3 ayın ortalama aylık gelirinin yüze 70’inin yüzde 23’ü kadar gelir bağlanacak. Mesela kazadan önceki son üç ayın ortalama aylık geliri, 2000 lira ise, 2000 X 0.70 X 0.23=322 lira ömür boyunca alacağınız geliriniz olacak. Meslekte kazanma gücünüzü yüzde 40 ve daha fazla oranda kaybetseydiniz Maliye’ye başvurup vergi indirim belgesi alacaktınız ve bu belgeyle de (malulen değil) özürlü emeklisi olma hakkınız olacaktı. Özürlü emeklisi olunca da hem emekli aylığınızı hem de 322 lira gelirin yarısını almayı sürdüreceksiniz.

GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK ÖDENEĞİ AYLIK 3.451 TL
SORU
27.03.2011 tarihinde eşimin ayak bileği kırıldı. Ameliyat ve sonrası için 4 gün hastanede yattı. 31.03.2011 tarihinde 2 aylık rapor verildi. 01.06.2011 tarihinde eşim işbaşı yaptı. SGK primi tavan ücretten ödeniyormuş. Eşimin 2 aylık maaş bedeli olarak ne kadar geçici iş göremezlik ödeneği alacağız? İsmi Saklı

Eşinizin SGK’ya bildirilen aylık kazancının tavan olduğunu belirtmişsiniz tavan ücret halen 5177 liradır. Umarım eşiniz adına SGK’ya bu kazanç rakamı bildiriliyordur. İstirahat alan sigortalılara ise geçici iş göremezlik ödeneği adı altında üçte iki oranında gündelik ödenir. Eşiniz 2 ay istirahat aldıysa her ay için 5177 liranın üçte ikisi olan 3451 lirayı SGK’dan alacak.

İşe iadeler Yargıtay’ın 22’nci dairesini bekliyormuş
Ben 2009 Eylül’ünde gerekçesiz olarak Marmaris Belediyesi’nden işten atıldım. Gerçek gerekçe ise sendika temsilciliğimsüresinde, işçilerin toplusözleşme ve iş yasalarının gereklerine uygun olarak çalıştırılması için verdiğim uğraş. Dosyam, Nisan 2010 tarihinde Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’ne vardı ve 1 yıldan fazladır orada bekliyor. Ben ise yerel mahkemenin verdiği karar doğrultusunda işe iade başvurusu yapmak için kararın kesinleşmesini bekliyorum; işsizim. 9. Hukuk Dairesi’ne telefon ettim. “Artık işe iade davalarına biz bakmayacağız, yeni kurulacak olan 22. Hukuk Dairesi bakacak” dediler ve bir telefon verdiler, aradım. Yargıtay santralı çıktı. “22. Hukuk Dairesi” dedim. “Daha kurulmadı, ne zaman kurulacağı belli değil” dediler. İşten atıldığımtarih 17.9.2009; yerelmahkeme kararı 02.02.2010, dosyamın 9. Hukuk Dairesi’ne varışı 02.04.2010. Bu nasıl iş. Oktay İnce