Ahmet KIVANÇ / Tahsin AKÇA / GAZETE HABERTÜRK

Yeni doğan çocuklar için zengin yoksul, işçi memur ayrımı yapmadan herkese devlet tarafından doğum yardımı yapılıyor. İlk çocuğa 300 TL, ikinci çocuğa 400 TL, üçüncü çocuğa 600 TL devlet yardımı veriliyor. Uygulamanın ilk yılında 658 bin bebek için 241 milyon lira ödeme yapıldı. Ödemelerin büyük kısmını ilk çocuklar oluşturdu.

EŞİ YABANCI OLANLAR DA YARDIM ALABİLİYOR

Doğum yardımı hayatımıza 2015 yılında girdi. Yardım tutarı canlı doğan birinci çocuk için 300 TL, ikinci çocukta 400 TL, üçüncü ve daha fazla çocukta ise 600 TL olarak uygulanıyor. Doğum yardımları hiçbir vergi ve kesintiye tabi tutulamıyor.

Doğum yardımı 15 Mayıs 2015'ten sonra doğan çocuklar için yapılıyor. Fakat kaç lira ödeneceğini belirlemek için gerekli olan çocuk sırasının tespitinde, daha önce doğmuş çocuklar da dikkate alınıyor. Örneğin, 15 Mayıs 2015 öncesi 2 çocuğu bulunan bir çiftin bu sene bir çocuğu doğarsa, 600 lira doğum yardımı ödenecek.

EVLAT EDİNİLEN ÇOCUK İÇİN DOĞUM YARDIMI YOK

Doğum yardımından yararlanabilmek için eşlerden her ikisinin ya da sadece birinin Türk vatandaşı olması gerekiyor. Yurtdışında yaşayan Türk vatandaşları ile izinle Türk vatandaşlığından çıkmış bulunan "mavi kartlı" gurbetçiler de doğum yardımı hakkından yararlanabiliyorlar. Doğum yardımı anne ve babanın her ikisinin sağ ve Türk vatandaşı olması durumunda anneye yapılıyor. Annenin Türk vatandaşı olmaması ya da vefat etmesi halinde ise Türk vatandaşı babaya yapılıyor. Kocası yabancı olan Türk vatandaşı anne ölmüşse, doğum yardımı kanuni temsilciye ödeniyor.

Evlat edinilen çocuklar için doğum yardımı yapılmıyor. Ancak, yeni doğan bir çocuk için ne kadar ödeme yapılacağı belirlenirken evlatlık çocuk da dikkate alınıyor. Bir evlatlık çocuğu varken bebekleri doğan anne baba, ikinci çocuklar için ödenen 400 lira tutarında doğum yardımı alacaklar.

KAMUDAKİ İŞÇİLERE MÜKERRER ÖDEME YOK

Çocuğun anne babasından biri kamu kurumlarında işçi olarak çalışıyorsa bu durumun başvuruda belirtilmesi gerekiyor. Bu anne babalar bireysel iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi hükümlerine göre doğum yardımı alıyorlarsa ve ödenen tutar devletin yaptığı doğum yardımından az ise bunlara sadece aradaki fark ödeniyor. Çalıştığı işyerinin ödediği tutar daha fazla ise ayrıca doğum yardımı yapılmıyor. Fakat özel sektörde çalışan işçiler için böyle bir kısıtlama bulunmuyor. Örneğin sendikalı bir özel sektör işçisi çalıştığı işyerinden de devletten de ayrı ayrı doğum yardımı alabilecek.

BAŞVURU NEREYE YAPILACAK?

Doğum yardımı almak için başvurulabilecek yerler şöyle:

-Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı il müdürlükleri

-Sosyal Hizmet Merkezi

-Kamu personelinin çalıştığı kurum

-Büyükelçilik ve konsolosluklar

-Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları

İTİRAZ İÇİN 15 GÜN SÜRE VAR

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı doğum yardımı ödemesini yaparken, başvuruda bulunanların Kimlik Paylaşım Sistemi'ndeki bilgilerine bakıyor ve gerekirse başvuruya olumsuz yanıt verebiliyor. Doğum yardımı talebi reddedilen veya eksik ödenenler itirazda bulunabilir. İtirazların, olumsuz cevabın verilmesinin ardından yazılı olarak 15 gün içerisinde Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı il müdürlüğüne yapılması gerekiyor.

VEFAT HALİNDE KANUNİ TEMSİLCİ BAŞVURABİLİR

Doğum yardımları anneye ödeniyor. Bu nedenle, anne Türk vatandaşı ise doğum yardımı başvurusunun anne tarafından ya da anne adına baba tarafından yapılması gerekiyor. Annenin Türk vatandaşı olmaması veya vefat etmiş olması halinde başvuru Türk vatandaşı baba tarafından ya da çocuğun kanuni temsilcisi tarafından yapılabilecek. Anne ve baba vefat etmişse çocuğun kanuni temsilcisi başvuruda bulunabilir.

TORUN İŞE GİRİNCE NİNENİN MAAŞI KESİLMEYECEK

TBMM Genel Kurulu'nda önceki gece kabul edilen torba yasa tasarısında 65 yaş aylığı konusunda önemli bir düzenleme yapıldı. 65 yaş aylığının kapsamı genişletildi. Bu düzenleme, çocuklarının veya torunlarının yanında yaşadıkları için daha önce 65 yaş aylığı başvurusu reddedilen veya kesilen on binlerce kişiyi yakından ilgilendiriyor.

Mevcut yasaya göre, 65 yaş aylığı bağlanabilmesi için sosyal güvencesinin olmaması, herhangi bir işte çalışmaması gerekiyor. Bir başka önemli koşul ise hane içinde yaşayanların fert başına gelirinin net asgari ücretin üçte birinden az olması. Bu da kişi başına 392 lira anlamına geliyor.

ÇOCUKLARIN ELİNE BAKMAYACAKLAR

Örneğin oğlu, gelini ve torunuyla birlikte 4 kişilik hanede yaşayan bir nineye 65 yaş aylığı başvurusu yapıldığında, 392 lira 4 ile çarpılıyor. Bu hanenin toplam geliri bin 568 lirayı aşıyorsa, nineye 65 yaş aylığı bağlanmıyordu.

Yasanın bu sakıncası dolayısıyla, torun işe girdiğinde evin geliri arttığı gerekçesiyle ninenin maaşı kesiliyordu. Nine, torunun işe girdiğine bile sevinemiyordu.

Çocuklarının, torunlarının yanında yaşadıkları için maaş alamayan veya maaşı kesilenlerin sayısı 60 bin kişiye ulaşıyor.

Yapılan değişiklikle artık 65 yaş aylığı bağlanırken, sadece yaşlı karı kocanın gelir durumuna bakılacak. İkisinin kişi başına geliri 392 liranın altında ise maaş ödenecek. Oğlunun, kızının, torunlarının geliri dikkate alınmayacak.

Devlet böylece, yaşlı vatandaşını, yanında yaşadığı oğlunun kızının eline bakmaktan kurtaracak.

YASA ÇIKINCA YENİDEN BAŞVURUN

TBMM'de kabul edilen yasa, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın onayının ardından Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girecek. Çocuklarının yanında yaşadıkları için 65 yaş aylığı kesilen veya başvuruları reddedilen vatandaşların yasa yürürlüğe girdikten sonra yeniden başvuruda bulunmaları gerekiyor. Gelir testinin ardından bu kişilere aylıkları hemen bağlanacak.

65 YAŞ ÜSTÜ YOKSULA 217 LİRA VERİLİYOR

65 yaşın üzerindeki yoksul vatandaşlara şu an ayda 217.48 lira aylık ödeniyor. Üç aylık ödeme 652.44 lira düzeyinde bulunuyor. 65 yaş üstü yaşlılık aylığı tutarı ise yılda bir kez yeniden belirleniyor.