Fiyatı sürekli artan birçok üründe firmalar gramaj küçültme yoluyla vatandaşın tepkisini kırmaya çalışıyor. İlk başta market markalı ürünler olarak bilinen Private Label (PL) ürünlerde başlayan küçük gramajlı satışlar daha sonra sektörün büyük firmaları tarafından da kullanılmaya başlandı.

Dolar fiyatları artırdı

Son iki ayda doların Türk Lirası karşısında hızla değer kazanmasıyla birçok ürünün fiyatı yüzde 50’ye yakın arttı. Fiyat artışının göze batmaması için birçok üründe 1 kiloluk ambalajlar yerine 700 veya 800 gramlık ambalajlarda daha düşük fiyatla satılan ürünler rağbet görmeye başladı. Düşük ambalajlı ürünlere yağdan peynire, şekerden salçaya, yoğurttan bala kadar birçok alanda rastlamak mümkün.

Peynir ilk sırada

Üreticide ucuza alındığı halde marketlere gelene kadar fiyatı katlanan ürünlerde düşük gramaj daha çok görülüyor. Örneğin daha önce 1 kilo ve 500 gram şeklinde satılan taze kaşar peyniri son dönemde 700, 400, 250 ve 200 gram şeklinde satılmaya başlandı. 2.5 kilo olarak satılan yoğurt 2.250 grama dönüştü. 1.5 kiloluk yoğurt kapları 1.200 grama, 1 kiloluk yoğurt kapları ise 800 grama indi. 1 kilogramlık küp şeker 750 grama düşürülürken, yarım kiloluk kurum üzün yerine 400 gramlık ambalajlar çıktı. 200 gramlık çekirdek yerine 175 gramlık paketler raflarda yer almaya başladı. Yarım kiloya benzetilen paketli etler 380 gram olarak satılıyor.

Fiyatlarında sık sık spekülasyon yapılan ayçiçeği yağında da benzer uygulamalara giden firmalar var. Özellikle fiyatların arttığı dönemde fiyat etiketinde rakiplerinden daha ucuz göstermek isteyen bazı firmalar 5 kiloluk yağ tenekelerini 4 ve 4.5 şeklinde üretiyor. Muratbey Yönetim Kurulu Başkanı Necmi Erol, düşük ambalajlı ürünlerin çoğalmasının ailelerin küçülmesi ve marketlerdeki şarkütericilerin yetersizliğinden kaynaklandığını söyledi.

Paketler daha da küçülecek

 Paketlerin daha da küçüleceğini ifade eden Erol, ‘aç bitir’ tekniğine doğru gidildiğini kaydetti. 250 gram kaşar ile 1 kiloluk kaşar arasında ambalaj ve işçilik dahil yüzde 8-10 arasında fiyat farkı olduğunu vurgulayan Erol, “Vatandaş ürün alırken kaç gram aldığına bakmıyor. Kaç liralık ürün aldığını bakıyor. Kimse hesap yapmasını bilmiyor. Ürün küçüldükçe maliyet artıyor ama vatandaşın talebi bu yöne olunca üretim yapmak zorundasınız. Teneke ile gelen peyniri marketlerde satacak kaç şarküterici var. Ürünün büyük kısmını heba ederler” şeklinde konuştu.

Gizli zam yapılıyor

Tüketiciyi Koruma Derneği (TÜKODER) Başkanı Şükran Eroğlu, “Tüketici rafta gördüğü ürünün fiyatına bakıyor, onun gramajına bakmıyor. 500 gram ile 400 gram arasındaki farkı çok da anlamaz. Yarım kilo aldım derken 400 gram almış oluyor. Aldığı ürünün kilosunun kaç paraya geldiğini bilmiyor. Bu tüketicinin dikkatinden kaçan gizli bir zam.” dedi.



Küçük aileler tercih ediyor

Am­ba­laj Sa­na­yi­ci­le­ri Der­ne­ği (ASD) Baş­ka­nı Sa­det­tin Kor­kut, üre­ti­ci­le­rin es­ki­ye oran­la da­ha faz­la kü­çük gra­maj­lı ürün ter­cih et­me­si­ni de­ği­şen tü­ke­ti­ci alış­kan­lık­la­rı­na bağ­la­dı. Kor­kut, “Hız­lı ya­şam tar­zı, gün­lük kul­la­nı­ma yö­ne­lik am­ba­laj­da da­ha ufak por­si­yon­la­ra olan ta­le­bi art­tı­rı­yor. Tek ba­şı­na ya­şa­yan in­san, ça­lı­şan ka­dın ve yaş­lı nü­fus­ta­ki ar­tış kü­çük am­ba­laj­lı ürün­le­re olan ta­le­bi olum­lu yön­de et­ki­le­miş­tir. Tü­ke­ti­ci­ler ka­li­te­li am­ba­laj için­de gü­ve­ne­rek ala­cak­la­rı pra­tik ürün­le­re fi­yat far­kı öde­me­yi gö­ze al­mak­ta­dı­r” de­di.

Yarım kilo diye 400 gram alıyoruz

Tür­ki­ye Es­naf ve Sa­nat­kar­la­rı Kon­fe­de­ras­yo­nu (TESK) Baş­ka­nı Ben­de­vi Pa­lan­dö­ken ise tü­ke­ti­ci­nin bu dü­şük gra­maj­lı sa­tış­lar­la ya­nıl­tıl­dı­ğı­nı söy­le­di. Ya­pı­lan işin ka­nun­la­ra ay­kı­rı ol­ma­dı­ğı­nı ve ka­nu­ni ola­rak hiç­bir en­gel teş­kil et­me­di­ği­ni ifa­de eden Pa­lan­dö­ken, “Va­tan­daş alır­ken 500 gram ve­ya 1 ki­lo al­dı­ğı­nı dü­şü­nü­yor. Ne­re­den bil­sin ki 400 ve­ya 700 gram al­dı­ğı­nı­” de­di.

Daha çok çöp çıkıyor

Am­ba­laj­la­rın kü­çül­me­si alış­ve­ri­şin da­ha sık ya­pıl­ma­sı an­la­mı­na ge­li­yor. Bu du­rum­da da­ha faz­la am­ba­laj da­ha faz­la çev­re kir­li­ği­ne de be­ra­be­rin­de ge­ti­ri­yor. Ev­sel atık­la­rın sü­rek­li art­ma­sın­da am­ba­laj­la­rın bü­yük et­ki­si ol­du­ğu be­lir­til­di.

MUSTAFA YAĞMURLU - BUGÜN GAZETESİ