Belediyelerde maaş sistemi nasıl çalışıyor?
Söz konusu sistemde maaş ödemelerine ilişkin emir, her bir personelin adı-soyadı, IBAN numarası ve hesabına yatacak olan meblağ belirtilmek üzere excel tablosu formatında Bankaya elektronik ortamda verilmekte ve yazılı evrak olarak herhangi bir eft/havale emri Bankaya iletilmemektedir. Sistem üzerinden gönderilen talimatla maaş ödemeleri yapıldığında, banka hesap hareketleri dökümünde hangi hesap numarasına hangi tutarda para gönderildiği bilgisi görünmemekte, yalnızca hesaptan çıkan tüm personelin toplam net maaş tutarı "maaş ödemesi" açıklaması ile yer almaktadır. Hangi hesap numarasına hangi tutarda para gönderildiği bilgisi ise yalnızca .... sisteminden geçmişe dönük olarak gönderilen ödeme talimatlarının içeriği sorgulandığında görülmektedir.

Soygun çarkı nasıl kurulmuş?
Yukarıda detayları verilen maaş ödeme sistemine Belediye personeline ödenecek maaşlara ilişkin bilgilerin İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdür Vekili tarafından girildiği ve girilen bilgilerin ayrıca Belediye nezdinde ikinci bir onay mekanizmasından geçmeden Bankaya iletildiği anlaşılmıştır.

İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdürlüğü tarafından maaşlara ilişkin düzenlenen ve .... ile Müdürlükte görevli diğer çalışanlar tarafından imzalanan ödeme emri belgelerinin ekinde yer alan bordro dökümleri ve nakit ödeme listelerinde, her personel için açılan satırda yapılacak nakit ödemelerin doğru yazıldığı, ancak listelerin en altında yer alan ve toplam ödemeyi gösteren satırda yazan tutarların olması gerekenden daha yüksek gösterildiği, olması gereken toplam nakit ödeme ile ödeme emri belgesinde gösterilen toplam nakit ödeme arasındaki farkın Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeni (İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdür V.) .... tarafından .... sistemi kullanılarak şahsi hesabına aktarıldığı, ayrıca olması gereken toplam tutarlar ile aylık bordrosu dökümlerinde yer alan artırılmış tutarlar arasındaki farkın; memur maaş ödemelerinde 630.01.01.02.01 kodlu Zam ve Tazminatlar Hesabına; işçi ücret ödemelerinde ise 630.01.03.01.01 kodlu Sürekli İşçilerin Ücretleri, 630.01.03.03.01 kodlu Sürekli İşçilerin Sosyal Hakları, 630.01.03.04.01 kodlu Sürekli İşçilerin Fazla Mesaileri ve 630.01.03.05.01 kodlu Sürekli İşçilerin Ödül ve İkramiyeleri Hesaplarına eklendiği, bu şekilde düzenlenen ödeme emri belgelerinin Mali Hizmetler Müdürlüğüne gönderildiği ve mevcut şekliyle ödeme sürecinin tamamlandığı görülmüştür.

NOT: 2019 ve 2020 incelemelerinde de soygunun devam ettiği anlaşılmış

Daire: 6
Karar Tarihi: 12.07.2024
Karar No: 943
İlam No: 316
Madde No: 1
Hesap Yılı: 2018

Dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerin incelenmesi ve duruşmaya katılan ....'ın dinlenmesi sonucunda;

.... Belediyesi İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdür Vekili .... tarafından 2018 yılı maaş ödemelerinde Belediyeye ait banka hesaplarından şahsi banka hesabına usulsüz şekilde para aktarıldığı görülmüştür.

. (mevzuat)

Belediye ile .... Bankası arasında yapılan 15.03.2017 tarihli Protokole göre Belediye nezdinde çalışan memurların ve sözleşmeli personelin maaşları ile işçilerin ücretleri .... Bankası aracılığıyla ödenmekte olup, Belediye personelinin maaş ödemelerine ilişkin bankaya verilen talimat .... Bankasına ait .. isimli sistem üzerinden yapılmaktadır. Yapılan Protokolde, .... altyapısının Belediye tarafından kullanılabilmesi için Belediyenin belirlediği kişi veya kişilere .... sistemine bağlanabileceği ve burada işlem yapmasına imkan sağlayabileceği kullanıcı adı ve şifrelerin Banka tarafından verileceği belirtilmiştir.

Söz konusu sistemde maaş ödemelerine ilişkin emir, her bir personelin adı-soyadı, IBAN numarası ve hesabına yatacak olan meblağ belirtilmek üzere excel tablosu formatında Bankaya elektronik ortamda verilmekte ve yazılı evrak olarak herhangi bir eft/havale emri Bankaya iletilmemektedir. Sistem üzerinden gönderilen talimatla maaş ödemeleri yapıldığında, banka hesap hareketleri dökümünde hangi hesap numarasına hangi tutarda para gönderildiği bilgisi görünmemekte, yalnızca hesaptan çıkan tüm personelin toplam net maaş tutarı "maaş ödemesi" açıklaması ile yer almaktadır. Hangi hesap numarasına hangi tutarda para gönderildiği bilgisi ise yalnızca .... sisteminden geçmişe dönük olarak gönderilen ödeme talimatlarının içeriği sorgulandığında görülmektedir.

Yukarıda detayları verilen maaş ödeme sistemine Belediye personeline ödenecek maaşlara ilişkin bilgilerin İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdür V. .... tarafından girildiği ve girilen bilgilerin ayrıca Belediye nezdinde ikinci bir onay mekanizmasından geçmeden Bankaya iletildiği anlaşılmıştır.

İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdürlüğü tarafından maaşlara ilişkin düzenlenen ve .... ile Müdürlükte görevli diğer çalışanlar tarafından imzalanan ödeme emri belgelerinin ekinde yer alan bordro dökümleri ve nakit ödeme listelerinde, her personel için açılan satırda yapılacak nakit ödemelerin doğru yazıldığı, ancak listelerin en altında yer alan ve toplam ödemeyi gösteren satırda yazan tutarların olması gerekenden daha yüksek gösterildiği, olması gereken toplam nakit ödeme ile ödeme emri belgesinde gösterilen toplam nakit ödeme arasındaki farkın Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeni (İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdür V.) .... tarafından .... sistemi kullanılarak şahsi hesabına aktarıldığı, ayrıca olması gereken toplam tutarlar ile aylık bordrosu dökümlerinde yer alan artırılmış tutarlar arasındaki farkın; memur maaş ödemelerinde 630.01.01.02.01 kodlu Zam ve Tazminatlar Hesabına; işçi ücret ödemelerinde ise 630.01.03.01.01 kodlu Sürekli İşçilerin Ücretleri, 630.01.03.03.01 kodlu Sürekli İşçilerin Sosyal Hakları, 630.01.03.04.01 kodlu Sürekli İşçilerin Fazla Mesaileri ve 630.01.03.05.01 kodlu Sürekli İşçilerin Ödül ve İkramiyeleri Hesaplarına eklendiği, bu şekilde düzenlenen ödeme emri belgelerinin Mali Hizmetler Müdürlüğüne gönderildiği ve mevcut şekliyle ödeme sürecinin tamamlandığı görülmüştür.

Açıklanan gerekçelerle, İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdür V. .... tarafından 2018 yılı maaş ödemelerinde Belediyeye ait banka hesaplarından şahsi banka hesabına .... sistemi kullanılarak usulsüz şekilde para aktarılması sonucunda .... TL tutarında kamu zararına neden olunmuştur.

Konunun sorumluluk yönünden değerlendirilmesinde;

Harcama Yetkilisinin sorumluluğuna ilişkin değerlendirme:

Harcama Yetkilisi (İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdürü) .... tarafından Belediyenin memur maaş ve işçi ücret bordrolarının Belediyenin mevcut personel otomasyonunda hazırlandığı ve otomasyon sisteminin bu bordrolara ilişkin toplamlarda herhangi bir değişikliğe izin vermediği belirtilmişse de; yukarıda detaylı olarak açıklandığı üzere .... tarafından Belediyenin otomasyon sisteminde, hem aylık toplam maaş ödemesi üzerinde hem de muhasebe kayıtlarında değişiklik yapılmıştır.

Ayrıca sorumlu tarafından, Müdürlüğünün görevinin maaş bordroları ve eklerinin hazırlanarak muhasebe yetkilisine teslim edilmesiyle sona erdiği, banka girişlerinin tamamen muhasebe yetkilisinin görevi olduğu, bankacılık sistemine veri girişleri muhasebe yetkilisi tarafından yapılsaydı böyle bir kamu zararının oluşamayacağı, burada asıl sorumluların görev ve yetkisini ....'e veren ve verdiği yetkiyi denetlemeyen, yetkisi olduğu halde banka ödemelerini bile incelemeyen muhasebe yetkililerinde olduğu belirtilmiştir.

.. (mevzuat)

Mevzuatın yukarıda belirtilen hükümlerine göre, bütçeden yapılacak harcamalarda süreç, harcama talimatı ile başlamakta ve ödeme emri belgesi uyarınca hak sahibine ödeme yapılması ile son bulmaktadır.

5018 sayılı Kanunda, giderin yapılmasından ödeme aşamasına kadar tüm işlemlerin harcama yetkilisinin gözetim ve denetimi altında, onun emir ve talimatı ile yürütülmesi öngörüldüğünden, sorumluluk konusunda da harcama yetkilisi ön plana çıkmaktadır.

Kanunda harcama yetkilisinin, bütçeyle ödenek tahsis edilen her harcama biriminin en üst yöneticisi olarak tanımlanması, idari açıdan üst yöneticilere; hukuka uygunluk açısından da yetkili kılınmış mercilere hesap vermekle sorumlu olduğunu göstermektedir. Bu anlamda harcama yetkililerinin Sayıştaya hesap verme sorumluluğu bulunmaktadır.

a) Harcama Yetkililerinin Genel Sorumluluğu

5018 sayılı Kanunda harcama yetkilisi ifadesiyle bir program sorumlusuna ve statü hukukunda tanımlanan daire/birim amirine işaret edilmektedir. Bu konumda olan yöneticilerin, 657 sayılı Kanunun 10'uncu maddesinde belirtildiği gibi, amiri oldukları kuruluş ve hizmet biriminde kanun, tüzük ve yönetmeliklerle belirlenen görevleri zamanında ve eksiksiz olarak yapmaktan ve yaptırmaktan, maiyetindeki memurları takip ve kontrol etmekten görevli ve sorumlu tutulacakları da tabiidir.

Bu hükümler karşısında, bütçeden yapılacak harcamalar konusunda 5018 sayılı Kanunda öngörülen harcama sürecinde tek ve tam yetkili olan, giderin yapılmasına karar vermekten ödeme aşamasına kadar tüm işlemleri emir ve talimatı çerçevesinde yürüten ve maiyetindekileri ve onların eylem ve işlemlerini gözetmek ve denetlemekle yükümlü olan harcama yetkilisinin, Sayıştaya karşı hesap verme konusunda tam ve doğrudan sorumlu olduğu anlaşılmaktadır.

Bu nedenle, harcama yetkililerinin, harcama talimatlarının ve buna konu olan harcamaların bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygunluğundan sorumlu olduklarına oybirliğiyle,

.",

hükümlerine yer verilmiştir.

Bu hükümlere göre, bütçeden yapılacak harcamalar konusunda 5018 sayılı Kanun'da öngörülen harcama sürecinde tek ve tam yetkili olan, giderin yapılmasına karar vermekten ödeme aşamasına kadar tüm işlemleri emir ve talimatı çerçevesinde yürüten ve maiyetindekileri ve onların eylem ve işlemlerini gözetmek ve denetlemekle yükümlü olan harcama yetkilisinin, Sayıştaya karşı hesap verme konusunda tam ve doğrudan sorumluluğu bulunmaktadır.

Bu kapsamda, İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdürlüğü tarafından düzenlenen ve yanıltıcı bilgiler içeren ödeme emri belgeleri ve eklerinde imzası bulunan Harcama Yetkilisi (İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdürü) ....'ın oluşan kamu zararında sorumluluğu bulunmaktadır.

Gerçekleştirme Görevlisinin sorumluluğuna ilişkin değerlendirme:

Sorumlu .... tarafından, .... isimli programa Belediye personelinin maaş tahakkuklarının girişinin yapıldığı, yapılan tahakkuk işlemi sonrası personel maaşlarının icmal edilerek çıktıların alınması ve muhasebeleştirilmesi işlemlerinin .... tarafından yerine getirildiği, .... isimli programın muhasebeleştirme işlemlerinde yetkisinin olmadığı ve .... programının yetkilisinin .... olduğu, ilgili kişi tarafından çıktıları alınan evrakların borç-alacak tutarlarının net maaş listesi ile uyuştuğundan dolayı bu usulsüz işlemleri görme durumunun olmadığı belirtilmişse de;

. (mevzuat)

Söz konusu hükümlere göre, bütçeden bir giderin yapılabilmesi için harcama yetkilisince görevlendirilen gerçekleştirme görevlisi tarafından ödeme için gerekli belgeler (ödeme emri belgesi ve ekleri) düzenlenmelidir. Gerçekleştirme Görevlisi (Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeni) ....'ın sorumlu olduğu ve yukarıda belirtilen maddi hataların bulunduğu ödeme emri belgeleri ve ekleri "Düzenleyen" sıfatıyla .... tarafından imzalanmıştır.

Belirtilen nedenlerle, (Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeni) ....'ın söz konusu belgelerin düzenlenmesinde yetkisi olmadığına dair yapılan savunması kabul edilmemiş olup, kamu zararından sorumluluğu bulunmaktadır.

Muhasebe Yetkilisinin sorumluluğuna ilişkin değerlendirme:

Muhasebe Yetkilisi (Mali Hizmetler Müdürü) .... savunmasında, 5018 sayılı Kanun'un 8 ve 61'inci maddelerinde belirtilen "kamu kaynağının kullanılması"nda görevli ve yetkili olmadığı ifade edilerek bu hususta bir sorumluluğunun bulunmadığı belirtilmişse de;

Kanun'un 8'inci maddesinde belirtilen muhasebeleştirme ve raporlama sorumluluğu ile 61'inci maddesinde yer alan giderin hak sahibine ödenmesi görevi muhasebe yetkilisine verilmiştir.

Bu kapsamda harcama sürecinde muhasebe yetkilisi olarak görev alan bir kimse, 5018 sayılı Kanun'un 8'inci maddesinde belirtilen "kamu kaynağının kullanılması"nda görevli ve yetkilidir.

Ayrıca, sorumlu tarafından, 14.06.2007 tarihli ve 5189/1 sayılı Sayıştay Genel Kurul Kararına göre maaş ödemelerinde yalnızca ödeme emri belgesi ve personel bildirimini kontrol etmekle yükümlü olduğu ve bu belgelerde herhangi bir aritmetik hata bulunmadığı, hangi belgelerden dolayı sorumlu tutulduğunu bilmediği ve aslında önüne gelmemesi gereken belgelerden dolayı sorumlu tutulmaması gerektiği ifade edilmişse de;

14.06.2007 tarihli ve 5189/1 sayılı Sayıştay Genel Kurul Kararının gerçekleştirme görevlilerine ilişkin sorumluluk hallerinin düzenlendiği 4'üncü maddesinin "Elektronik Ortamda Oluşturulan Ortak Veri Tabanına Bilgi Girişine Esas Olacak Belgelere İlişkin Sorumluluk" başlıklı (d) bendinde;

"5018 sayılı Kanunun 33'üncü maddesine 5436 sayılı Kanunla eklenen üçüncü fıkrada; "Elektronik ortamda oluşturulan ortak bir veri tabanından yararlanmak suretiyle yapılacak harcamalarda, veri giriş işlemleri gerçekleştirme görevi sayılır. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin esas ve usüller Maliye Bakanlığınca belirlenir." denilmektedir.

Kanunun anılan maddesine dayanılarak çıkarılan ve 31.12.2005 tarihli ve 26040 sayılı 3. mükerrer Resmi Gazete'de yayımlanan Merkezi Yönetim Harcama Belgeleri Yönetmeliğinin 5'inci maddesinin dördüncü ve beşinci fıkralarında "Elektronik ortamda oluşturulan ortak bir veri tabanından yararlanmak suretiyle yapılacak harcamalarda, veri giriş işlemleri gerçekleştirme görevi sayıldığından, ödeme belgesine ayrıca bu verileri kanıtlayıcı belge bağlanmaz.

Üçüncü ve dördüncü fıkraların uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir." denilmektedir.

Yönetmeliğin söz konusu hükmüne göre 28.9.2006 tarihli ve 26303 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Merkezi Yönetim Harcama Belgeleri Hakkında Genel Tebliğde de, veri giriş işlemlerinin gerçekleştirme görevi sayılacağı, ödeme belgesine aylık bordroların bağlanmayacağı, değişikliklere ilişkin kanıtlayıcı belgelerin ödeme belgesine bağlanacağı belirtilmiştir.

Ortak veri tabanına girilen verilerin doğruluğu halinde, çıktının doğruluğu sistemce güvenceye bağlandığından, elektronik ortamdan alınan çıktının sıhhati, doğrudan doğruya veri girişinin doğruluğuyla ilgili bulunmaktadır.

Bu nedenlerle, elektronik ortamda oluşturulan veri tabanından yararlanılarak yapılacak harcamalarda, sisteme girilecek verilerin bulunduğu belgeleri düzenleyen ve imzalayan görevlilerin, bu işlemle ilgili gerçekleştirme görevlisi olarak kabul edilmesi ve yaptığı işlemlerden harcama yetkilisi ve sorumluluğu bulunan diğer gerçekleştirme görevlileriyle birlikte sorumlu tutulmaları gerektiğine çoğunlukla" ,

hükümlerine yer verilmiştir.

Söz konusu hüküm çerçevesindeki kararlar Merkezi Yönetim Harcama Belgeleri Yönetmeliği ile Merkezi Yönetim Harcama Belgeleri Hakkında Genel Tebliğ'e dayanılarak alınmış olup, mahalli idareler söz konusu Yönetmelik ve Genel Tebliğ kapsamına dahil değildir. Mahalli idarelerin harcamalarında düzenlemeleri gereken belgeler 15.08.2007 tarihli ve 26614 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliği'nde düzenlenmiştir.

Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliği hükümlerine göre, elektronik ortamda oluşturulan veri tabanından yararlanmak suretiyle yapılacak harcamalarda, veri giriş işlemleri gerçekleştirme görevi sayıldığından, ödeme belgesine ayrıca bu verilerin kanıtlayıcı belge olarak eklenmeyeceği belirtilmiştir. .... Belediyesinde veri girişi yapılarak gerçekleştirilen ve Rapor konusunu oluşturan husus maaş tahakkuk işlemleri değildir. Söz konusu işlem, personele ödenecek net maaş tutarlarının bankaya bildirilmesi işlemi olup Belediye tarafından .... sistemine veri girişi yapılarak bankaya EFT/Havale talimatı verilmektedir. Bu kapsamda, Yönetmelik'in 4'üncü maddesinde belirtildiği üzere elektronik ortamda girilen veriler kanıtlayıcı belge olarak eklenmeyeceğinden, bankaya .... sistemi üzerinden gönderilen talimat ödeme emri belgesine eklenmemelidir. Ancak Yönetmelik'in 8'inci maddesine göre maaş ödemelerine Aylık Bordrosu ve Personel Bildirimi eklenmelidir. Bu nedenle, Sorumlu Muhasebe Yetkilisi (Mali Hizmetler Müdürü) ....'ın sorgu konusu ödeme emri belgeleri ekinde yer alan ve en alttaki toplam satırı olması gerekenden fazla olarak düzenlenen "Net Maaş Listesi" isimli belgelere ilişkin herhangi bir sorumluluğu bulunmamakla birlikte, ödeme emri belgelerine eklenmesi gereken Aylık Bordrosu ve Personel Bildirimi belgelerine ilişkin sorumluluğu bulunmaktadır.

Bununla birlikte, sorumlu tarafından, sorgu konusu ödeme emri belgelerine eklenmesi gereken Personel Bildirimi belgelerinin tam olduğu belirtilmişse de;

Söz konusu belgelerin ödeme emri belgelerinin eklerinde yer almadığı, aksine Aylık Bordrosu belgelerinin yer aldığı, söz konusu Aylık Bordrosu belgelerinin en altında yer alan ve toplam tutarları gösteren satırda personele verilecek toplam net maaşın yazıldığı kısmın olması gerekenden fazla yazıldığı, olması gereken toplam tutarlar ile aylık bordrosu dökümlerinde yer alan tutarlar arasındaki farkın; memur maaş ödemelerinde 630.01.01.02.01 kodlu Zam ve Tazminatlar Hesabına; işçi ücret ödemelerinde ise 630.01.03.01.01 kodlu Sürekli İşçilerin Ücretleri, 630.01.03.03.01 kodlu Sürekli İşçilerin Sosyal Hakları, 630.01.03.04.01 kodlu Sürekli İşçilerin Fazla Mesaileri ve 630.01.03.05.01 kodlu Sürekli İşçilerin Ödül ve İkramiyeleri Hesaplarına eklendiği, bu şekilde düzenlenen ödeme emri belgelerinin Mali Hizmetler Müdürlüğüne gönderildiği ve mevcut şekliyle ödeme sürecinin tamamlandığı görülmüştür.

14.06.2007 tarihli ve 5189/1 sayılı Sayıştay Genel Kurul Kararının muhasebe yetkililerine ilişkin sorumluluk hallerinin düzenlendiği 5'inci maddesinin "Ödemeye Esas Belgelerin Eksikliği ve Maddi Hata Bulunması Durumunda Sorumluluk" başlıklı (b) bendinde;

"5018 sayılı Kanunun 61'inci maddesi ile Muhasebe Yetkililerinin Eğitimi, Sertifika Verilmesi ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 29'uncu maddesinde, muhasebe yetkilisinin taahhüt ve tahakkuk aşamaları tamamlanmış, ödeme emri belgesi düzenlenmiş ve ön mali kontrolden geçerek ödenmek üzere muhasebe birimine gelmiş bulunan gider ve muhasebe belgeleri ile ön ödeme belgeleri üzerinde, ödemeye ilişkin belgelerin tamam olup olmadığını ve maddi hata bulunup bulunmadığını kontrol etmekle yükümlü olduğu, ilgili mevzuatında belirtilen belgeler dışında belge aramayacağı ve sorumluğunun görevi gereği incelemesi gereken belgelerle sınırlı olduğu belirtilmektedir.

5018 sayılı Kanunun 33'üncü maddesi uyarınca bütçeden bir giderin yapılabilmesi için iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve esaslara uygun olarak alındığının veya gerçekleştirildiğinin görevlendirilmiş kişi veya komisyonlarca onaylanmış ve gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş olması gerekmektedir. Bu çerçevede gerçekleştirme görevlilerinin, harcama talimatı üzerine işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması yanında bu işlemlerin belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevi de bulunmaktadır. Dolayısıyla ödemeye esas teşkil eden belgelerdeki noksanlıklardan gerçekleştirme görevlisinin sorumlu olmadığı söylenemez.

Öte yandan, giderin taahhüt ve tahakkuk aşamalarına ait olup, çeşitli gerçekleştirme görevlilerinin kendi yasal görevleri çerçevesinde düzenledikleri ve imzaladıkları belgelerdeki maddi hatalardan muhasebe yetkilisi de sorumlu tutulmaktadır. Bu olgu, Muhasebe Yetkililerinin Eğitimi, Sertifika Verilmesi ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 29'uncu maddesinin dördüncü fıkrasında; "Muhasebe yetkililerinin maddi hataya ilişkin sorumlulukları; bir mali işlemin muhasebeleştirilmesine dayanak teşkil eden karar, onay, sözleşme, hakediş raporu, bordro, fatura, alındı ve benzeri belgelerde; gelir, alacak, gider ya da borç tutarının tespit edilmesine esas rakamların hiçbir farklı yoruma yer vermeyecek biçimde, bilerek veya bilmeyerek yanlış seçilmesi, oranların yanlış uygulanması, aritmetik işlemlerin yanlış yapılması ve muhasebeleştirmeye esas toplamlarının muhasebeleştirme belgesinde ilgili hesaplara noksan veya fazla kaydedilmek suretiyle yapılan yersiz ve fazla alma, verme, ödeme ve gönderilmesiyle sınırlıdır. Teknik nitelikteki belgelerde, bu niteliğe ilişkin olarak yapılmış maddi hatalardan bu belgeleri düzenleyen ve onaylayan gerçekleştirme görevlileri sorumlu olup, muhasebe yetkililerinin bu belgelere ilişkin sorumlulukları aritmetik işlemlerdeki yanlışlıklarla sınırlıdır." biçiminde, 30'uncu maddesinde de, "Ödeme emirleri, muhasebe birimine geliş tarihinden itibaren, en geç dört iş günü içinde incelenir, uygun bulunanlar muhasebeleştirilerek tutarları hak sahiplerinin banka hesabına aktarılır. Eksik veya hatalı olan ödeme emri belgesi ve eki belgeler, düzeltilmek veya tamamlanmak üzere en geç, hata veya eksikliğin tespit edildiği günü izleyen iş günü içinde gerekçeleriyle birlikte harcama yetkilisine yazılı olarak gönderilir. Hata veya eksiklikleri tamamlanarak tekrar muhasebe birimine verilenler, en geç iki iş günü sonuna kadar incelenerek muhasebeleştirme ve ödeme işlemi gerçekleştirilir.

Hak sahiplerinin banka hesaplarına aktarılmaksızın kasadan veya çek düzenlenmek suretiyle bankadan yapılabilecek ödeme tür ve tutarları ile kontrol, muhasebeleştirme ve ödeme süresini dört iş gününden daha az olarak belirlemeye, genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde Bakanlık, kapsamdaki diğer kamu idarelerinde üst yöneticiler yetkilidir." şeklinde ifade edilmiş bulunmaktadır.

Yönetmeliğin yukarıya alınan maddesinde ifade edildiği gibi, bir mali işlemin muhasebeleştirilmesine dayanak teşkil eden belgelerde gelir, alacak, gider ya da borç tutarının tespit edilmesine esas rakamlardaki açık, kolayca görülebilen ve yorum gerektirmeyen hatalar maddi hata olarak nitelendirilmektedir.

Söz konusu mevzuat hükümleri karşısında, ödemeye esas teşkil etme niteliği bulunan, fakat gider evrakı arasında yer almayan bir belge nedeniyle ortaya çıkan kamu zararı ile giderin taahhüt ve tahakkuk aşamalarına ait olup çeşitli gerçekleştirme görevlilerinin kendi yasal görevleri çerçevesinde düzenledikleri ve imzaladıkları belgelerdeki açık ve kolayca görülebilen ve yorum gerektirmeyen maddi hatalardan muhasebe yetkilisinin, harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisiyle birlikte sorumlu tutulması gerektiğine, hatanın bariz olup olmadığı hususunun ise yargı dairelerince kararlaştırılacak bir husus olduğuna çoğunlukla,",

denilmiştir.

Söz konusu Genel Kurul Kararında atıf yapılan Muhasebe Yetkililerinin Eğitimi, Sertifika Verilmesi ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik'in 29'uncu maddesinin dördüncü fıkrasına göre, muhasebe yetkilileri bir mali işlemin muhasebeleştirilmesine dayanak teşkil eden karar, onay, sözleşme, hakediş raporu, bordro, fatura, alındı ve benzeri belgelerde yer alan aritmetik işlemlerin yanlış yapılması ve muhasebeleştirmeye esas toplamlarının muhasebeleştirme belgesinde ilgili hesaplara noksan veya fazla kaydedilmek suretiyle yapılan yersiz ve fazla alma, verme, ödeme ve gönderilmesinden sorumludur.

Yukarıda da belirtildiği üzere, sorgu konusu ödeme emri belgelerinin ekinde yer alan aylık bordrolarında personele ödenecek toplam tutar kısmı olması gerekenden yüksek gösterilmiş ve ayrıca fazla gösterilen bu tutar ile olması gereken tutar arasındaki fark, memur maaşlarına ilişkin ödeme emri belgelerinde Zam ve Tazminatlar Hesabına; işçi ücretlerine ilişkin ödeme emri belgelerinde ise Sürekli İşçilerin Ücretleri, Sürekli İşçilerin Sosyal Hakları, Sürekli İşçilerin Fazla Mesaileri ve Sürekli İşçilerin Ödül ve İkramiyeleri Hesaplarına eklenmiştir. Buna karşın söz konu hesapta her ay düzensiz bir şekilde gerçekleşen ve dayanağı olmayan yüksek tutardaki artışın sorumlu tarafından görülmemiş olması, kamu kaynağının kullanılması, muhasebeleştirilmesi, raporlanması ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin almadığını göstermektedir.

Bu kapsamda, sorumlu Muhasebe Yetkilisi (Mali Hizmetler Müdürü) .... savunmasında, ödeme emri belgeleri ve eklerinde herhangi bir maddi hata (aritmetik hata) bulunmadığını iddia etse de, söz konusu belgelerde yukarıda belirtilen maddi hatalar (aritmetik hatalar) yer almaktadır.

Bunlara ek olarak, 5018 sayılı Kanun'un 61'inci maddesinde giderlerin hak sahibine ödenmesi görevi muhasebe yetkililerine verilmiştir. Her ne kadar .... Belediyesinde personel maaş ödemeleri Harcama Yetkilisi/Gerçekleştirme Görevlisi (İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdür V.) .... tarafından .... sistemi üzerinden yapılsa da, söz konusu görevi yürütmesi gereken görevli 5018 sayılı Kanun'a göre muhasebe yetkilisidir.

14.06.2007 tarihli ve 5189/1 sayılı Sayıştay Genel Kurul Kararının muhasebe yetkililerine ilişkin sorumluluk hallerinin düzenlendiği 5'inci maddesinin "Muhasebe Yetkilisinin Gideri Hak Sahibine Ödeme Görevi" başlıklı (b) bendinde, "Muhasebe yetkilisinin, usul ve mevzuatına göre tahakkuk ettirilmiş gideri hak sahibine ödemek ve ödeme yaparken hak sahibinin kimliğini kontrol etmekle görevli olduğu, 5018 sayılı Kanunun 61'inci maddesinde ve Muhasebe Yetkililerinin Eğitimi, Sertifika Verilmesi ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 23 ve 29'uncu maddelerinde hüküm altına alınmıştır." denilmektedir.

Yukarıda yer alan hükme göre, giderlerin hak sahiplerine ödenmesi görevi muhasebe yetkilisine verilmişken, maaş ödeme işlemlerine ilişkin bankaya .... sistemi üzerinden EFT/Havale talimatının harcama yetkilisi/gerçekleştirme görevlisi tarafından yapılması mevzuata aykırılık teşkil etmekte ve muhasebe yetkilisinin 5018 sayılı Kanunla kendisine verilen görevi yerine getirmediğini göstermektedir. Dolayısıyla sorumlunun söz konusu talimatı vermek için şifresinin olmadığı ve/veya böyle bir şifreden haberdar olmadığı iddiası da kabul edilemez.

Ayrıca sorumlu .... tarafından, Belediye nezdinde sürekli olarak denetimler yapıldığı ve zimmet fiilinin tespit edilemediği, bu durumun da söz konusu hususun kendisi tarafından tespit edilmesinin zor olduğunun kanıtı olduğu ifade edilmiştir. Denetimler neticesinde usulsüz işlemlerin tespit edilememesi, söz konusu işlemlerden kanunlar ve diğer mevzuat hükümleri çerçevesinde sorumluluğu bulunanların sorumluluklarını ortadan kaldırmamaktadır. Ayrıca, sorgu konusu kamu zararı, muhasebe yetkilisinin yürütmesi gereken giderin hak sahibine ödenmesi aşamasında ortaya çıkmıştır. Muhasebe yetkilisinin bu süreçteki görevi usulsüz işlemi tespit etmek olmayıp, usulsüz olduğu belirtilen işlemi mevzuata uygun şekilde doğru ve eksiksiz olarak yerine getirmektir.

Diğer taraftan, .... hakkında Sayıştay 6'ncı Dairesinin .. tarihli ve .. sayılı Kararıyla suç duyurusunda bulunulmuş olup, hali hazırda tutukluluk hali ve yargılaması devam etmektedir.

Açıklanan nedenlerle, Muhasebe Yetkilisi (Mali Hizmetler Müdürü) ....'ın savunması kabul edilmemiş olup, kamu zararından sorumluluğu bulunmaktadır.

Bu itibarla, İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdür Vekili .... tarafından Belediyeye ait banka hesaplarından şahsi banka hesabına usulsüz şekilde para aktarılması sonucu oluşan kamu zararı tutarı .... TL'nin;

.. TL'sinin Harcama Yetkilisi (İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdürü) ...., Gerçekleştirme Görevlisi (Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeni) .... ve Muhasebe Yetkilisi (Mali Hizmetler Müdürü) ....'a,

.. TL'sinin ise Harcama Yetkilisi (İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdür V.) ...., Gerçekleştirme Görevlisi (Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeni) .... ve Muhasebe Yetkilisi (Mali Hizmetler Müdürü) ....'a,

müştereken ve müteselsilen 6085 sayılı Sayıştay Kanunu'nun 53'üncü maddesi gereğince hüküm tarihinden itibaren işleyecek faizi ile ödettirilmesine, 6085 sayılı Sayıştay Kanunu'nun 55'inci maddesi uyarınca Ek İlamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy çokluğuyla karar verildi.

Karşı Oy:

Üye ..'un karşı oy gerekçesi:

İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdür Vekili .... tarafından Belediyeye ait banka hesaplarından şahsi banka hesabına usulsüz şekilde para aktarılması sonucu kamu zararına neden olunduğu hususunda Daire kararına katılmakla birlikte, kamu zararının oluşması 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun 158'inci maddesindeki "Nitelikli dolandırıcılık" ile 204'üncü maddesindeki "Resmi belgede sahtecilik" suçunu işleyen ....'in zimmetine para geçirme fiilinden kaynaklandığından dolayı harcama sürecinde yer alan Harcama Yetkilisi (İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdürü) ...., Gerçekleştirme Görevlisi (Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeni) .... ve Muhasebe Yetkilisi (Mali Hizmetler Müdürü) ....'ın oluşan kamu zararıyla illiyet bağını kesmiştir.

Dolayısıyla, Harcama Yetkilisi .... ve Gerçekleştirme Görevlisi .... ile Muhasebe Yetkilisi ....'ın kamu zararında sorumlulukları bulunmamaktadır.

Bu nedenle, nitelikli dolandırıcılık ve resmi belgede sahtecilik suçunu işleyen ....'in söz konusu kamu zararından münferiden sorumlu olduğuna karar verilmesi gerektiğinden çoğunluk görüşüne katılmıyorum. (memurlar.net)