Ekim 2016 itibarıyla Türkiye'de yüzde 11.8 olarak açıklanan işsizlik oranı, ekim ayları itibarıyla küresel krizin yaşandığı 2009 yılından bu yana en yüksek seviyeye ulaştı. Çalışma çağındaki nüfusumuz bir yılda 856 bin kişi, çalışmak isteyenlerin sayısı ise 911 bin kişi arttı. Türk ekonomisi son bir yıllık dönemde sadece 411 bin kişilik ilave istihdam yaratabildi. Bu nedenle işsiz sayımız 500 bin kişi artarak 3 milyon 647 bin kişiye ulaştı. Türkiye genelinde işsizlik oranı yüzde 11.8 iken, 15- 24 yaş grubundaki gençler arasında işsizlik yüzde 21.2 seviyesinde bulunuyor. Bu oran genç erkeklerde yüzde 17.9, genç kadınlarda ise yüzde 27.1 seviyesinde yer alıyor.

5 MİLYAR LİRA ÜCRET DESTEĞİ

İşsizlikteki bu artışı durdurmak için hükümet çare arayışlarını sürdürüyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Mehmet Müezzinoğlu, bu hafta yaptığı açıklamada 880 bin kişilik istihdam hedefleyen program uygulayacaklarını açıkladı. İşbaşı eğitim programlarıyla 300 bin kişinin istihdam edilmesi öngörülüyor. İşbaşında eğitim programı, ek külfet getirmediği, hatta bedava işgücü avantajı sağladığı için işveren tarafından tercih ediliyor. İşsizler de hem para kazanıyorlar hem de mesleklerini işbaşında geliştirme şansına sahip oluyorlar. İşyerlerini ve sektörleri tanıyorlar. Eğitim gördükleri işyerlerinde kalıcı iş sahibi olabiliyorlar.

Tam zamanlı olarak işbaşı eğitim programına katılanlara bu yıl 11 ay süreyle aylık bin 404 TL net ücret ödenecek. Program boyunca Genel Sağlık Sigortası (GSS) primi ile iş kazası ve meslek hastalığı sigorta primleri İŞKUR tarafından karşılanacak. Devlet, 300 bin kişi için bir yılda toplam 5 milyar lira dolayında harcama yapacak.

PARA KAZANIP İŞ ÖĞRENECEKLER

İşveren, işbaşında eğitim görenlere ücret ödeyip ödememe konusunda serbest olacak. İsteyen işveren hiç ilave ücret ödemeyecek. İsteyen işveren ise ilave ücret ödeme yoluna gidebilecek. İlave ücret ödeyen işveren bunu gelir vergisi matrahından düşebilecek.

İşbaşında eğitim programına katılanlar eğitim yapacakları işyerini kendileri bulabilecekleri gibi İŞKUR'dan da kendilerine uygun işyeri bulunmasını talep edebiliyorlar. İşverenlerin de niteliklerini belirtecekleri işçileri, işbaşında eğitmek üzere İŞKUR'dan talep etme hakları bulunuyor.

Programa katılanlar hem para kazanıp hem iş öğreniyorlar. İşverenler de bu kişileri iş başında tanıyarak kalıcı olarak istihdam ihtiyacını karşılayabiliyorlar. Üstelik hiç para ödemeden ve mali külfete katlanmadan aradıkları elemanı bulma olanağına sahip oluyorlar.

İŞVERENİN YAKIN AKRABALARI YARARLANAMAZ

İşbaşında eğitim programından yararlanabilmek için İŞKUR'a kayıtlı ve 15 yaşını tamamlamış olmak gerekiyor. Programın başlama tarihinden önceki üç aylık dönemde programa başvuru yapan işverenin yanında çalışanlar, o işverenin yanında işbaşı eğitim programından yararlanamıyor. İşverenin birinci (çocuk, anne, baba) veya ikinci dereceden (kardeş, torun, büyükanne, büyükbaba) kan hısmı ya da eşi olanlar da işbaşında eğitim desteği alamıyorlar.

Programı düzenleyen işverenin en az 2 işçisinin bulunması gerekiyor.

İŞBAŞINDA EĞİTİM PROGRAMIYLA STAJ

İşbaşında eğitim programından haftanın birkaç günü çalışabilecek öğrenciler de yararlanabiliyor. Bu program kapsamında ücretler çalışılan güne göre ödendiği için haftanın iki günü çalışan bir öğrenci, iki gün üzerinden ücret alabiliyor. Özellikle üniversite öğrencileri isterlerse zorunlu ya da gönüllü stajlarını işbaşında eğitim programı kapsamında yaparak para kazanabilirler.

Bu şekilde çalıştıklarından dolayı öğrencilerin burs veya kredilerinin kesilmesi söz konusu olmuyor. İşsizlik maaşı alırken işbaşında eğitim programına katılanların işsizlik maaşları kesilmiyor. İşsizlik maaşına ilave olarak net asgari ücret tutarında ödeme yapılıyor. Tek kural, ayrıldığı işverenin işyerinde eğitim almıyor olmak.

İŞE ALANA 42 AY PRİM TEŞVİKİ VERİLİYOR

İşbaşında eğitim programını tamamlayanları işe alan işverenlere prim desteği sağlanıyor. Destek imalat sanayii sektöründe 42 ay, diğer sektörlerde ise 30 ay boyunca devam ediyor. Destek süresince, işverenin ödemesi gereken aylık 275.51 TL tutarındaki sigorta primi, İşsizlik Sigortası Fonu tarafından karşılanıyor.

KENDİ İŞİNİ KURMAK İSTEYENE ÖZEL EĞİTİM

Girişimcilik eğitim programından 100 bin kişinin yararlanması planlanıyor. İŞKUR, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) ile birlikte 70 saatlik girişimcilik eğitimi kursları düzenliyor. Programa kendi işini kurmak veya geliştirmek isteyenler katılabiliyor.

100 BİN KİŞİYE MESLEKİ EĞİTİM

Mesleki eğitim programı kapsamında 100 bin kişiye kurs verilecek. Kurslara katılabilmek için İŞKUR'a kayıtlı işsiz olmak, yetiştirilecekleri mesleğe uygun özelliklere sahip olmak, işverenin aradığı özel şartları taşımak ve emekli olmamak gerekiyor. Mesleki eğitim kurslarına katılanlara günlük 20 lira harçlık veriliyor. Açılan Mesleki eğitim kurslarını başarıyla tamamlayanların yaklaşık yarısı işe yerleştiriliyor. Mesleki eğitim programlarının yıllık maliyeti 700 milyon lirayı aşacak.

SON 6 AYA İLAVE İSTİHDAM GEREKLİ

Artı İstihdam Programı'yla katma değeri yüksek sektörlerde istihdam artıran işverenlere teşvik verilecek. Mevcut işçi sayısına ilave olarak işe alınacak işçiler için birinci yıl aylık net asgari ücretin yarısı, ikinci yıl da yüzde 25'i devlet tarafından karşılanacak. Bu teşvikten öncelikle, üniversitelerden yeni mezun olanları istihdam eden işveren yararlanacak. İşverenlerin bu teşvikten yararlanabilmesi için son 6 ayda çalıştırdıkları ortalama işçi sayısına ilave olarak işe alım yapmaları gerekiyor. Devlet, Artı İstihdam Programı çerçevesinde 280 bin kişi için bir yılda 2.4 milyar lira destek sağlayacak.

TOPLUM YARARINA ÇALIŞMA

2008 yılındaki küresel krizin ardından başlatılan ve Van depremi ile yaygınlaşan Toplum Yararına Çalışma Programı kapsamında bu yıl 100 bin kişinin istihdam edilmesi planlanıyor. İşsiz kişiler arasından daha çok kura yöntemiyle seçilen kişiler, çevre temizliği, ağaçlandırma, okullarda temizlik ve çevre düzenlemesi gibi işlerde çalıştırılıyor. Bu programda bir kişi yılda en fazla 9 ay çalışabiliyor. İşçilere asgari ücret ödeniyor. Bu programın 2017'deki maliyeti 1.9 milyar lirayı bulacak.

Ahmet KIVANÇ - Tahsin AKÇA - HABER TÜRK