Konunun detaylı geçmişi

12 Temmuz 2013 tarihinde 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanununun 2'nci maddesine "Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı tarafından uygulanan sınavlara ait soru ve cevaplar bu Kanun kapsamı dışındadır." ifadesi eklendi. Buna göre ÖSYM sınav sorularının yayımlanması bilgi edinme hakkı kapsamı dışına çıkarılmıştı. Yani adaylar anayasal hakları olan "bilgi edinme hakkını" kullanamayacak ve soruları artık öğrenemeyecekti.

29 Ağustos 2013 tarihinde ise ÖSYM bir açıklama yaparak sınav sorularının sadece %10'unu yayınlayacağını belirtti. ÖSYM burada "Bakın tüm sorular bilgi edinme kapsamından çıkarıldı ama ben size acıdım hadi %10'unu yayınlayayım bu kıyağımı unutmayın" mantığı ile hareket etmiş oldu.

Ağustos 2013'te 123 CHP vekili tarafından 4982 sayılı Kanundaki ilgili bölümün iptali için Anayasa Mahkemesi'ne iptal davası açıldı.

4 Aralık 2014 tarihli AYM Genel Kurul toplantısı sonunda ise ilgili Kanun hükmünün iptal edildiği belirtildi. Ancak iptal kararları gerekçeli olarak Resmi Gazete'de yayımlanır. Henüz gerekçe hazır olmadığı için iptal kararı yayımlanana kadar yeni mağduriyetler oluşmaması için AYM tarafından ilgili hükmün yürürlüğü durduruldu.

Anayasa Mahkemesi kararlarının bazı özellikleri

1982 Anayasasına göre;

1- AYM kararları kesindir ve herhangi bir merciiye itiraz başvurusunda bulunulamaz.

2- İptal kararları geçmişe yürümez.

3- İptal kararları Resmi Gazete'de yayımlandığı tarihten itibaren iptal edilen maddeler yürürlükten kalkar.

Yürürlüğü durdurma nedir?

Yürürlüğü durdurma ile yürütmeyi durdurma aynı kavramlar sayılır. Yürürlükte olan (yani uygulanan) bir mevzuat hükmünün uygulanmasının durdurulmasıdır. Böyle bir karar alındığında o hüküm artık uygulanamaz.

Ancak 1982 Anayasasında AYM'ye yürürlük durdurma yetkisi verilmemiştir. Böyle bir yetki olmadığı halde 1993 yılında bir iptal davası sürecinde (aynı şuan olduğu gibi) gerekçeli karar açıklanana kadar ilgili kanundan dolayı mağduriyet yaşanmaması için yürürlük durdurma kararı vermiştir. Anayasada böyle bir yetki olmadığı halde AYM böyle bir ictihat ile kendisine yetki yaratmıştır. AYM kararları da kesin olduğu için bu "fiili yetki" daha sonra çok kez kullanılmış ve yerleşik ictihat haline gelmiştir.

İptal kararırın geçmişe yürümemesi nedir?

Bir kanun hükmünün iptal edildikten sonra sadece iptal kararından sonra uygulanamamasıdır. Bu durumda o hükmün iptal edilene kadar ki tüm uygulamaları ve sonuçları geçerlidir.

Sonuç olarak

1- AYM henüz gerekçeli iptal kararını Resmi Gazete'de yayımlamadı. Kural olarak bu yayımdan sonra 4982 sayılı Kanunun ilgili maddesinin iptali gerçekleşecektir ve hukuk aleminden geleceğe yönelik olarak silinecektir.

2- Yukarıda belirttiğimiz yayım kararına kadar ÖSYM hala soruları yayımlamayarak adayları mağdur etmemesi için verilen yürürlüğü durdurma kararı gereği olarak ÖSYM 4 Aralık 2014 ve sonrasında yapılan sınavların sorularını yayımlamak zorundadır. Çünkü artık 4982 sayılı Kanunun ikinci maddesinin ilgili fıkrası yürürlüğü durdurulmuştur ve uygulanamaz durumdadır. Soruların açıklanmasını engelleyen hüküm uygulanamadığına göre ÖSYM 7 Aralık'ta yapılan idari hakim ve savcılık sorularını yayımlamak zorundadır.

3- AYM'nin iptal kararları geçmişe etkili olmadığı için 12 Temmuz 2013 ile 4 Aralık 2014 arası yapılan ÖSYM sınavlarının soruları maalesef açıklanmak zorunda değildir. (Esasında bu zaman dilimi iptal kararı yayımından itibaren baz alınmalıdır ama zaten YD verilmiştir.)

4- Ancak idare hukukuna göre, idare her işlemini başvuru üzerine veya kendiliğinden düzeltme, değiştirme, geri alma ve kaldırma yetkisine sahiptir. Yani ÖSYM isterse 2013 Temmuz ile 2014 Aralık arasındaki ALES,KPSS, DGS, YDS, Hakimlik gibi sınavların sorularını açıklayabilir.

Kutay Seymen ARIKAN