TORBA yasa tasarısıyla Meclis'le gelen teklifleinternetin kaderi hükümetin kontrolüne geçecek. Yasaya eklenen maddeye göre, internet sitelerimahkeme kararı olmadan Telekomünikasyonİletişim Başkanlığı (TİB) ve Ulaştırma Bakanlığı'nın talimatıyla kapatılabilecek.

TORBA yasa tasarısıyla gündeme gelen ve önümüzdeki günlerde karara bağlanması bekleneninternete yönelik yasa değişiklikleri büyük tartışma yarattı. Yasaya eklenen madde artık internetsitelerinin herhangi bir mahkeme kararı olmadan 'özel hayatın gizliliği' gerekesiyle Telekomünikasyonİletişim Başkanlığı (TİB) ile Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından kapatılmasının önünü açıyor. Tasarıda dikkat çeken diğer bir nokta ise internetteki içeriklerin sayfa bazında engellenebilecek olması. Buna göre artık internet sitesi yerine internet sayfaları erişime engellenebilecek. Başka bir deyişle, 'uygunsuz' bulunan bir tweet veya YouTube videosu engellenecek, ancak söz konusu sitedekidiğer içerikler görüntülenmeye başlayabilecek.

FİŞLENME ŞÜPHESİ

Teklife göre kurulacak Erişim Sağlayıcılar Birliği, tüm mobil ve sabit internet servis sağlayıcı şirketlerininçatı örgütü olacak. Bu birlik, TİB veya bakanlık tarafından alınan engelleme kararını 4 saat içindeuygulamaya geçecek. Aynı birlik, abonelerin internet trafiği bilgilerini de 2 yıl boyunca tutacak. Böylece Türkiye'deki 34 milyon internet abonesinin hangi sitelere girdiği veya akıllı telefonlardan hangi uygulamalarıkullandığı tespit edilecek. Bu sayede internet abonelerinin profilleri oluşturulabilecek.

1- İçerikleri kimler engellenecek?

Daha önceki yasada internet içeriklerinin veya sitelerinin engellenmesi mahkeme kararıylagerçekleşiyordu. Tasarıdaki değişikliğe göre artık içerik engelleme işi mahkemelerin yanı sıra TİB veUlaştırma Bakanlığı'nca yapılacak.

2- Nasıl engellenecek?

Uygunsuz içeriklerin TİB veya Ulaştırma Bakanlığı tarafından tespit edildikten sonra önce bir 'tedbir' kararıalınacak. Bu karara göre internet servis sağlayıcı şirketler 4 saat içinde uygunsuz içeriği engelleyebilecek.

3- Engelleme nasıl kaldırılacak?

Engellenen internet içeriklerinin kaldırılabilmesi için site sahiplerinin veya kullanıcıların yargıya gitmesi gerekecek. Başka bir deyişle mahkemelerin engelenen içeriği suçsuz bulması sonucunda yasak kaldırılabilecek.

4- Engelleme kararı neyi kapsıyor?

İnternetteki 'uygunsuz' içerikler için engelleme kararı alınabilecek. Buna göre özel hayatın gizliliğinin ihlal eden yayın, kısım, bölüm, resim ve videolar kapsam dahilinde tutulacak.

Hakaret gibi kişilik haklarıyla ilgili konularda da mahkeme kararı beklenmeyecek.

5- Engellenmiş içerikler görüntülenebilecek mi?

Engellemeler artık IP adresi üzerinden yapılacak. Bu yüzden 'DNS' numarası veya VPN servisi kullanmakişe yaramayacak. Başka bir deyişle engellenmiş sitelere arka kapılardan bile girilemeyecek.

6- İnternet siteleri filtrelenecek mi?

Engellemeler internet sayfaları üzerinde yapılacak. Siteler açık görünse bile engellenen içeriklerkullanıcılara gösterilmeyecek. Böyle engellenen içerikler kullanıcılar gizlenecek.

7- Hangi internet siteleri engellenebilecek?

Uygunsuz içeriklerin olduğu sayfalar 'URL' yani alan adı bazında engellenebilecek. Örneğin, YouTube'un tamamen kapatılmasın yerine söz konusu videoya erişim engellecek. Sosyal medyada ise kullanıcılarınattığı tweetler de bu kapsamda tutulacak.

8- İnternet servis sağlayıcıları ne yapacak?

TTNET, Superonline, D-Smart, Turkcell, Vodafone ve Avea gibi mobil ve sabit internet servis sağlayıcılarErişim Sağlayıcılar Birliği'ne katılmak zorunda kalacak.

9- Fişleme yapılacak mı?

Taslakta yer alan Erişim Sağlayıcılar Birliği'ne yönelik maddede, abonelerin 2 yıllık internet trafik bilgisinitutmak zorunda kalacak. Yani kullanıcıların hangi internet internet sitelerine girdiği veya akıllı telefonlardanhangi uygulamaları kullanıdığı kaydedilecek. Böylelikle kullanıcılar hakkında bir profil oluşturulabilecek.

10- İnternet pahalanacak mı?

İnternet servis sağlayıcıları, 34 milyon abonenin 2 yıllık internet trafiği verilerini saklayacağından dolayışirketlerin üzerindeki maddi yük artacak. Şirketler daha büyük kapasiteli sunucular satın alacak. Bu da son kullanıcılara fiyat artışı olarak yansıyacak.

Sansür aracı olarak kullanılabilir

ERİŞİM engellemelerinin kimin, neye göre karar vereceği meçhul olduğunu söyleyen Bilişim Avukatı Gökhan Ahi, yürütmenin yargıya müdahele edeceğini söyledi ve şöyle devam etti: "Yürütme organı olan Bakanlığın kararı ile erişim engelleme yapılabilecek olan bu tasarı, yürütmenin yargıya müdahaleetmesine açıkça imkan tanımış, imtiyaz niteliğinde bir tasarı düzenlenmiştir. Tasarıda 'tüzel kişilerin' de bu hakka sahip olacağından bahsedilmiştir. Ancak tüzel kişilerin özel hayatı olmadığı gibi, kanunla korunan bir hak da değildir. Bu bakımdan tasarı hukuken temel hatalar içermesi bir yana, sansür aracı olarak kullanılmaya da müsaittir."

Bakanın kararı yargılanamayacak

YASA değişikliği tasarısının en önemli maddesinin özel hayatla ilgili olan 9A maddesi olduğunu söyleyen Bilişim Avukatı Burçak Ünsal, başkan veya bakan tarafından verilen bir erişim engelleme kararının yargı dışına itilmeye çalıştığını dile getirdi. Ünsal, "Bu madde, mağdur kişiye mahkemeye değil, başkanlığa gitme imkanı sağlıyor. Bu karar verildikten sonra itiraz hakkı tanınıyor. Ama aynı madde içinde son bendte TİB başkanı veya Bakan erişime engelleme emri verebilir deniliyor. 4 saat içinde yerine getirilmek zorundadır deniliyor. Bu emre ilişkin itiraz öngörülmüyor" dedi.